Homazh/ Robert Elsie, albanologu kanadez që prehet në tokën shqiptare – Nga Blerina Ruka

Homazh/ Robert Elsie, albanologu kanadez që prehet në tokën shqiptare – Nga Blerina Ruka
Botimi në anglisht i veprës “Lahutës e Malcís”

Autor, përkthyes dhe albanolog, një studiues i pazakontë i kulturës shqiptare, padyshim Robert Elsie ishte një nga miqtë më të mirë të Shqipërisë. Është impresionues fakti se si ky njeri, vitet më të mëdha të punës dhe karrierës ia kushtoi studimeve dhe përkthimeve shqiptare, madje i adhuronte shqiptarët. Robert Elsie ishte një studiues me këndvështrime origjinale dhe shumë prodhimtar, i lindur në Vankuver më 1950, kanadez me origjinë gjermane.

Fundvitet ’70, ai nisi të vizitonte Shqipërinë disa herë në kuadrin e takimeve shkencore midis Institutit të Gjuhësisë së Universitetit të Bonit dhe Akademisë së Shkencave të Shqipërisë duke u bërë kështu vizitor i rregullt i Seminarit të Gjuhës Shqipe në Prishtinë nga ku do të mësonte edhe të folmen në gegnisht të shqipes, përmes njohjeve me kosovarët.

Robert Elsie i ka kushtuar me dhjetëra studime gjuhës, letërsisë dhe historisë së Shqipërisë. Ka përkthyer vepra nga letërsia shqipe, duke dhënë një kontribut të çmuar në njohjen e saj jashtë vendit. Robert Elsie ka përkthyer në gjuhën angleze autorë dhe poetë të rëndësishëm shqiptarë si Gjergj Fishta, Migjeni, Ali Podrimja, Fatos Kongoli, Azem Shkreli, Eqrem Basha, Ornela Vorpsi; mbetet autor i shumë recensioneve mbi veprat e Ismail Kadaresë, Xhevahir Spahiut, Kasëm Trebeshinës, etj.

Artikujt e tij të shumtë studimorë të ruajtura me mjaft fanatizëm edhe në arkivat të Bibliotekës Kombëtare në Tiranë, përbëjnë sot një fond të vyer në fushën e albanologjisë dhe studimeve mbi letërsinë e kulturën mbarëshqiptare. Në fondet e Bibliotekës Kombëtare ruhen mbi 150 libra dhe artikuj shkencorë, kryesisht në fushën e albanologjisë, antropologjisë, përkthimeve nga thesaret e folklorit shqiptar, por edhe përkthime të autorëve të letrave shqipe, ku spikat kontributi i rëndësishëm përmes përkthimit në anglisht të veprës epike të Gjergj Fishtës “Lahuta e Malcis”.

Përkthimi në anglisht i “Lahutës së Malcís” ka qenë një mundim kolosal, vepra është po kaq e gjatë se Iliada e Homerit dhe përkthimi i saj zgjati më shumë se tre vjet. Gjuha dialektore e Fishtës dhe leksiku tepër i zhvilluar nuk janë të kollajt të zotërohen dhe të përshtaten sipas botëkuptimit të tij në gjuhën angleze.

Numërohen me gishta studiuesit e huaj të kulturës shqiptare, të cilët i dedikuan përkushtimin, kohën, e kanë qenë kaq gjithëpërfshirës në punën e tyre: gjuha shqipe dhe historia e saj, letërsia shqipe dhe historia e saj, arti dhe historia e artit shqiptar, etnogjeneza e shqiptarëve dhe diskursi shkencor për të kanë qenë objekt i kureshtjes së Elsie-t.

Robert Elsie, është mbase emri më i dëgjuar ndër albanologët e fundshekullit të njëzet dhe fillimshekullit njëzetenjë duke numëruar të botuara mbi 60 botime: “Fjalori historik i Shqipërisë”, “Fiset shqiptare: historia, shoqëria, kultura”, “Udhëzues për kulturën historike të shqiptarëve”, “Fjalori historik i Kosovës”, “Përralla shqiptare”, “Letërsia klasike shqiptare”. Gjithashtu ai ka qenë përkthyes gjatë procesit gjyqësor të diktatorit serb Sllobodan Millosheviç në Hagë, ku ka përkthyer drejtpërdrejt dëshmitarët shqiptarë. Robert Elsie ishte anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, si dhe anëtar nderi i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës.

Varri i Robert Elsie në Theth

Robert Elsie kish imazhin e një burri të buzëqeshur, fliste një shqipe të pastër dhe demostronte ndryshe nga shqiptarët, një karakter të qetë dhe të përmbajtur, është padyshim një nga njerëzit që i mungon Shqipërisë. Ai botoi gjithashtu Kanunin në gjermanisht, Der Kanun: das albanische Gewohnheitsrecht nach dem sogenannten Kanun des Lekë Dukagjini (Kanuni: E drejta zakonore shqiptare sipas të ashtuquajturit Kanuni i Lekë Dukagjinit), Pejë 2001.

Albanologu ndërroi jetë më 2 tetor të vitit 2017, gjatë jetës së tij Elsie krijoi një dashuri për Alpet e Shqipërisë e sidomos për Thethin. Sipas amanetit të tij, ai u varros në fshatin verior, në një varr të thjeshtë, siç ishte vetë jeta e tij, të vendosur në Alpet Shqiptare. Mbi kokë, si amanet i rri një gur ku është gdhendur emri i tij.

administrator

Related Articles