By Vankuver – Kolumbia Britanike/ Prej gati një viti, Amarildo Ceka jeton në Vankuver dhe prej vendosjes në Kanada është përfshirë mjaft me komunitetin shqiptar, strukturimin, statistika, mbarëvajtjen dhe disa këshilla se në cilat fusha studimi apo reflektimi shqiptarët mund të bëhen pjesë.
Me një përvojë 10-vjeçare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Amarildo ka punuar pranë disa organizatash të diasporës, dhe duke dashur të ndajë këtë eksperiencë edhe në Kanada, ai ka rekomandime, për të mos kritikuar askënd, por për të filluar një bisedë konstruktive.
Ceka është studiues në Qendrën për Vlerësim dhe Epidemiologjinë Klinike dhe kandidat për doktoraturë në Universitetin e Kolumbisë Britanike. Ai është diplomuar në Biokimi si dhe më tej i certifikuar në Menaxhim Shëndetësor. Amarildo ka shërbyer si këshilltar i Ministrit të Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale të Shqipërisë, pjesë e programit LEAD Albania, si dhe ka qënë drejtues i disa organizatave jofitimprurëse në Shqipëri.
Statistikat / Shqiptarët etnikë në Kanada
Migrimi shqiptar në Kanada mund të ndahet në tre kategori kryesore:
fillimi deri në mesin e shekullit të 20-të, pas komunizmit/lufta e Kosovës dhe migrimi i dekadës së fundit. Të tre këto rryma të ndryshme migrimi sollën në Kanada demografi të ndryshme (mosha, gjinia, të ardhurat, niveli i arsimimit, feja, profesioni dhe struktura e familjes). Të dhënat e fundit nga Regjistrimi i 2021 vlerësojnë një numër prej 41,620 shqiptarësh etnikë në Kanada, shumica e të cilëve (70.8%) jetojnë në Ontario, e ndjekur nga Quebec (11.1%), Alberta (7.76%). Provincat me më pak shqiptarë etnikë janë: Territoret Veriperëndimore (0,012 %) dhe asnjë shqiptar etnik nuk raportohet në Nunavut. Me shumë mundësi, këto shifra nuk tregojnë pamjen reale, por janë më se të mjaftueshme për t’u konsideruar.
Gjendja e Organizatave
Kulturore/Edukative
Ashtu si me organizatat e tjera shqiptare në mbarë botën, veprimtaria e organizatave shqiptare në Kanada ka një fokus më të madh në sferën kulturore dhe më pak në sfera të tjera si ato profesionale apo sociale/ekonomike. Nderimi i traditave tona të pasura si muzika, vallëzimi dhe veshja tradicionale është e rëndësishme, por ndoshta duhet të përpiqemi të ndërtojmë diçka që shkon përtej kësaj. Shkolla në gjuhën shqipe është një mjet i sigurt përmes të cilit këto vlera transmetohen te brezat e rinj. Nga përvoja, mund të them se në Kanada, shqiptarët janë shumë më të vendosur dhe më të përkushtuar se në çdo vend tjetër për sa i përket ruajtjes së gjuhës përmes krijimit të shkollave shqipe pothuajse në çdo krahinë. Në këtë linjë duhet të jemi mirënjohës që kemi njerëz si Dr.Adriana Bejko, të cilët kanë ndihmuar të krijohen shumë prej këtyre programeve, brenda dhe jashtë vendit.
Profesionist/Filantropik
Nëpërmjet një projekti të financuar nga Centre for Community Engagment and Learning (CCEL) në UBC në bashkëpunim me Shoqatën Kulturore Shqiptare EaglesLand të BC, pata mundësinë të flas me shumë profesionistë (nga njerëz që punojnë për OJQ, nëpunës civilë, mjekë) gjithashtu memjaft drejtues të biznesit shqiptar. Në këto biseda, ndër të tjera, shprehen se shpeshherë nuk e gjejnë veten në eventet e organizuara nga shoqata, sepse janë thjesht kulturore. Prandaj, nevoja për organizata profesionale është thelbësore. Këto organizata mund të shërbejnë si një mjet mbështetës jo vetëm për bashkëpunimin mes profesionistëve, por edhe si një platformë këshillimi për brezin e ri. Nga ana tjetër, bizneset duhet të mbështeten dhe të mos shihen vetëm si mjet financimi i eventeve etj. Ka pasur përpjekje për të ndërmarrë iniciativa në këtë këndvështrim, por ato nuk kanë qenë gjithëpërfshirëse.
Një çështje tjetër që vlen të preket është fakti se, si në shumë vende të tjera, shumica e organizatave nuk kanë status aktiv të regjistrimit ligjor në provincat ku operojnë, duke kufizuar kështu veten nga mundësitë e shumta për të aplikuar për financim federal dhe provincial.
Diplomacia Shqiptare Kanadeze e Diasporës
Ashtu si Ambasada e Shqipërisë dhe ajo e Kosovës në Kanada, kanë bërë një punë të madhe në organizimin dhe mbështetjen e eventeve, projekteve, promovimit të individëve etj. Megjithatë, duhet bërë më shumë në mbështetjen e organizatave dhe individëve në Kanadanë Perëndimore. Nga ana tjetër, ekziston një nevojë urgjente për të krijuar një grup lobues për të avokuar në të gjitha nivelet e qeverisjes në Kanada. Ne nuk mund t’i realizojmë rekomandimet e sipërpërmendura pa krijuar hapësira ku organizatat midis krahinave të ndryshme bashkohen dhe bashkëpunojnë.
Mendimet Përfundimtare
Diaspora shqiptare në Kanada është relativisht e vogël dhe për shkak të natyrës së madhe të përhapjes së saj nëpër provinca, nevoja për ndërhyrje të synuara është shumë kritike. Në disa fusha, do të thosha se kjo diasporë ka bërë më mirë se ato në vende të tjera dhe në disa fusha duhet bërë më shumë. Na takon neve, përfshirë edhe ju, lexues, të bëjmë diçka.
Opportunities and Challenges of Albanians in Canada- a brief commentary
It’s been exactly a year since I moved to Vancouver and I’m finally beginning to fully understand the nature of the Albanian community in Canada. Based on my 10 years of experience living in the States and working with diaspora organizations, some recommendations ought to be said, not to criticize or belittle anyone, but rather start a positive conversation.
Ethnic Albanians in Canada-Stats
Albanian migration in Canada can be divided into three main categories: Early to mid 20th century, post communism/Kosovo war and the migration of the last decade. All these three different streams of migration brought to Canada different demographics (age, gender, income,level of education, religion, occupation and family structure). The latest data from the 2021 Census estimates a number of 41,620 ethnic Albanians in Canada with a majority of which (70.8%) live in Ontario, followed by Quebec (11.1%), Alberta (7.76%). Provinces with fewer ethnic Albanians are: Northwest Territories (0.012 %) and No ethnic Albanians are reported in Nunavut. Most likely, these numbers do not show the real picture, but are more than enough for us to take it from here.
Adapted from: Census 2021, Statistics Canada.
State of Organizations
Cultural/Educational
As with other Albanian organizations around the world, the activity of Albanian organizations in Canada has a greater focus on the cultural sphere and less on other spheres such as professional or social/economic. Honoring our rich traditions such as music, dance and traditional clothing is important, but perhaps we should try to build something that goes beyond that. The Albanian language school is a safe means through which these values are transmitted to the younger generations. From experience, I can say that in Canada, Albanians are much more determined and dedicated than in any other country when it comes to preserving the language through the establishment of Albanian schools in almost every province. In this line, we should be grateful that we have people like Dr. Adriana Bejko, who have helped many of these programs to be created, both inside and outside the country.
Professional/Philanthropic
Through a project funded by the Center for Community Engaged Learning (CCEL) at UBC in collaboration with the EaglesLand Albanian Cultural Association of BC, I had the opportunity to speak with many professionals (from people working for NGOs, civil servants, doctors) as well as many leaders Albanian business in BC. In these conversations, among other things, they express that they often do not find themselves in the events organized by the association, because they are purely cultural. Therefore, the need for professional organizations is essential. These organizations can serve as a support tool not only for cooperation between professionals, but also as a counseling platform for the younger generation. On the other hand, businesses should be supported, and not seen only as a means of financing events, etc. There have been attempts to undertake initiatives in this light, but they have not been comprehensive.
Another issue worth touching on is the fact that, as in many other countries, most organizations do not have active legal registration status in the provinces they operate in, thus limiting themselves from the many opportunities to apply for federal and provincial funding.
Albanian Canadian Diaspora Diplomacy
Both the embassy of Albania and Kosova in Canada have done a great job at organizing and supporting events, projects, promoting individuals etc. However, more needs to be done in supporting organizations and individuals in Western Canada. On another hand, there is a dire need to create a lobbying group to advocate at all levels of government in Canada. We cannot accomplish the aforementioned recommendations without creating spaces where organizations among different provinces come together and collaborate.
Final Thoughts
The Albanian diaspora in Canada is relatively small and due to the large nature of its spread throughout provinces, the need for target interventions is very critical. In some areas, I would say this diaspora has done better than the ones in other countries and in some areas more needs to be done. It is up to us, including you, the reader, to do something.
About the Author
Amarildo Ceka, is a researcher at the Center for Evaluation and Clinical Epidemiology and a doctoral candidate at the University of British Columbia. He holds a Bachelor’s degree in Biochemistry and a Master’s degree in Healthcare Management. Amarildo has served as an advisor to the Minister of Health and Social Protection of Albania, part of the LEAD Albania program, as well as the head of several non-profit organizations in Albania. Beyond work, Amarildo has a special interest in migration and diaspora issues.
