By Krijimi i një libri është një ngjarje e vogël ndërsa libri apo vepra vetë është dicka që mund të përdoret me cdo mënyrë a në cdo formë. Leximi i saj të jep për një cast përshtypjen e një trupi të paprekshëm dhe unik ndaj dhe komentuesit gjithmonë përpiqen të nxjerrin prej saj atë që në fakt shkrimtari nuk ka dëshirë ta rrëfejë. Pra, atë që ai e fsheh dhe nuk ka pranuar ta thotë e të shpëtojë nga ajo që plot potere ai shtihet se është.
Që këtë cast vepra hyn kësisoj në një lodër të pafund mendimi ndërsa numri në seri i prodhimit të saj nis të vërshojë me shpejtësi. Dhe pas ca, kur atë e riboton në një kohë tjetër apo në një vend tjetër kthehet vetëm në një kopje duke e përmbysur kështu kultin e origjinalit. Nuk është as krejtësisht grackë e as krejtësisht identitet.
Ndaj në kohën që libri shkruhet, për njeriun që e krijon atë është i madh tundimi për t’u treguar vendin fantazmave të mendimit që frushullojnë qark duke u dhënë një formë; duke i pajisur me një identitet apo duke i detyruar të mbajnë një maskë që do t’u jepte që këtej të gjithave njëfarë vlere të qëndrueshme.
Për këtë arsye të gjithë ne, në cdo varg a rresh duket sikur dëgjojmë që shkrimtari të thotë, unë jam autori, shikoni këtu fytyrën apo profilin tim. Ja, se kujt duhet t’i ngjajnë këto figura të krijuara prej meje. Unë jam emri, jam ligji, jam shpirti, jam e fshehta, jam shamani, i vetmi shpirtlehtësues që mund të komunikojë me forcat e natyrës, hyjnitë apo dhe botën e nëndheshme!
Cfarë pushteti është ky?
Vullneti, dashuria dhe imagjinata janë fuqi magjike që i zotëron cdokush dhe cilido që di t’i zhvillojë ato deri në përsosmëri është magjistar. Magjia ka vecse një doktrinë që merret si një e vërtetë e pakundërshtueshme, e pandryshueshme historikisht dhe e shkëputur nga rutina e së përditshmes. Sepse ajo që është e dukshmja është patjetër kufiri i së padukshmes.
E këtu zë fill monarkia e autorit. Shpallet sundimi i tiranisë së tij ndërsa qëllimi për të cilin ai ka shkruar librin nuk është gjë tjetër vecse një mësim më shumë për lexuesin.
E prapëseprapë jeta duket e këndshme dhe ai ndihet i kënaqur duke menduar se nuk ekziston ndonjë arsye përse të mos vazhdojë në këtë mënyrë; të nxjerrë cdo vit nga një roman të ri, i cili rrallë sjell më shumë të ardhura sesa paradhënia e vogël që i jep botuesi, apo dhe duke shkuar gjithmonë e më shpesh në mbrëmje festive për të njohur njerëz të rinj. Në të vërtetë të gjitha këto janë shumë të bukura por ai thotë se nuk është se të cojnë ndokund.
Kur shkrimtari detyrohet të jetë i kufizuar në krijmtarinë e tij, ai ka qëllim të kufizojë lirinë tonë, lirinë e lexuesit. Dhe duke përmbushur pak nga këto qëllime, të tijat sigurisht, ai nuk është më i barabartë me lexuesin e tij. Pavarësisht se ai hiqet sikur e do, për të, lexuesi mbetet një qenie e zakonshme.
Sepse ai është monarku i atyre që ka thënë duke ushtruar mbi to një pushtet epror; atë të qëllimit të librit të vet dhe kuptimit që ka dashur t’i japë. Të paktën kështu thotë ai.
Rrallë ndodh për një shkrimtar që libri i tij të mos jetë gjë tjetër vecse tërësia e frazave nga të cilat është formuar; apo dhe të mos pretendojë t’u imponojë ligjin e vet të gjithë librave të tjerë që në të ardhmen mund të lindin duke u nisur nga ai.
Kur ti i thua shkrimtarit që ta ribotojë sërish veprën që ty të ka pëlqyer, ndjen se duhet ta rilexosh para se t’u japësh pëlqimin. Shpesh herë atyre u del nga kujtesa. Disa autorë gjejnë kënaqësi duke i rilexuar veprat e tyre të vjetra, disa të tjerë nuk e kanë më atë durim. Dhe madje nuk kanë durim as kur njerëzit këmbëngulin të flasin për të.
Po, u vjen mirë që e pëlqejnë por dhe nëse jo, s’u bën më përshtypje. Vepra u intereson po aq pak sa edhe një kostum i ronitur të cilin ua ke falur të tjerëve. Ndaj dhe leximin e një vepre të vjetër e nisin me njëfarë bezdie.
Një shkrimtar i mirë nuk mund ta pranojë që krijimi i tij të jetë i paperceptueshëm në morinë e krijuesve të tjerë. Ai pëlqen që libri të kopjohet, të imitohet, të dublohet dhe në fund të mos harrohet në mënyrë që ai ta meritojë fjalën profet. Shkurt, ai do të dëshironte që libri i tij të ketë të drejtën t’i caktojë vetes statusin e tekstit të cilin sipas tij kritika nuk di ta klasifikojë; cilësinë dalluese/ talentin për t’u zhvilluar si një bisedë.
A mundet ai?
Herë beteje dhe armë, herë strategji dhe tronditje, herë luftë dhe trofe, herë melhem apo plagë. Herë ndeshje e crregullt e skenës së përditshme.
Kjo është arsyeja përse në një kohë tjetër librat nuk janë më ata të parët. Ata bëhen të vjetër dhe si të tillë nuk i shërbejnë më kohës. Por një gjë është e vërtetë, për të gjithë pa përjashtim, vargu i ngjarjeve të cilave ai u përket dhe që përbëjnë ligjin e tij do kohë të marrë fund.
Sepse ne e dimë që një thesar i tillë nuk është formuar vecse nga ato që janë thënë për të deri tani, si dhe ngjarjet në të cilat ai ka qenë i përfshirë. Për shumë kohë ai do të vazhdojë të mbetet një burim ende i pashfrytëzuar që si roje pikëllimi pret me fytyrën mbështetur mbi xham “shtrëngatën” e radhës, do thoshte Pol Elyar.
Është mirë kur vëren me kënaqësi krenarinë që ke për profesionin tënd dhe vendosmërinë të mbështetur tek besimi dhe talenti që zotëron për t’u bërë mjeshtër në këtë punë. Por ne e dimë se shumëllojshmëria e interesave ndonëse edhe arrijnë ta bëjnë një njeri shumë tërheqës, prapë ato kanë prirjen për ta dobësuar atë profesionalisht. Për të rritur shkëlqimin e kërkuar, është e nevojshme t’i kufizosh këto interesa.
Ndaj dhe ne nuk rreshtim kurrë së habituri me papritshmërinë e natyrës njerëzore.
Ne e dimë se është e pamundur të dashurosh pa imagjinatë.
