By Më 17 janar 1468, u nda nga jeta Gjergj Kastrioti, heroi ynë kombëtar, kalorës i kredos evropiane, i cili i la botës si dëshmi për më shumë se pesë shekuj, që një njeri i vetëm, i frymëzuar dhe i mbështetur nga një popull guximtar dhe liberator mund të ndryshojë rrjedhën e historisë jo vetëm të një kombi por të mbarë qytetërimit perëndimor.
Gjergj Kastrioti, të cilit iu dha nga Porta e Lartë emri Skënderbej, pra Skënder, Aleksandër nga Aleksandri i Madh, ishte një personalitet i rëndësishëm jo vetëm për fatin e Arbërisë por edhe të Evropës.
Otomanët ishin në kulmin e fuqisë së tyre, të afta për të depërtuar në zemër të Evropës e madje kishin për qëllim rrëzimin e papatit, pushtimin e Romës, si zemra e Evropës, dhe kthimin e kontinentit në fenë islame, por gjatë fushatave të tyre ushtarake pushtuese në Ballkan pësuan humbje nga ushtria e arbërve me në krye Gjergj Kastriotin, duke mos i lejuar të avanconin e të përmbushnin misionin e tyre.
Falë Gjergj Kastriotit, Evropa ruajti identitetin, kulturën dhe besimin e krishterë. Ndaj edhe Selia e Shenjtë në Vatikan vazhdon t’i referohet heroit tonë si një hero të Europës i cili e bashkoi perëndimin.
Mbi këtë vlerë papët, të gjithë pa përjashtim, e kanë konsideruar e titulluar Skënderbeun si “Defensor Fidei” (Mbrojtës i besimit), si një Athleta Christi (Atlet i Krishtit), si një simbol që bashkoi besimtarët europianë.
Papa Piu e ngriti Skënderbeun në piedestal pesë shekuj më parë, dhe 50 vjet më parë Papa Pavli i gjashtë e shpalli Skënderbeun si modelin që duhej ndërtuar Europa. Së fundmi edhe Papa Francesku iu referuar Skënderbeut si mbrojtës i kredos së Krishterë dhe Atlet i Krishtit.
Statujat dhe monumentet e heroit tonë gjenden anëembarë botës, dhe ai gjendet në libra dhe në literaturën e huaj.
Libra mbi princin shqiptar filluan të shfaqen në Evropën Perëndimore në fillim të shekullit 16-të. Ai përmendet nga pena e viganëve të letërsisë. Voltaire e nis kapitullin e tij “Marrja e Konstandinopojës” me frazën : “Sikur Perandorët grek të kishin vepruar si Skënderbeu, Perandoria e Lindjes ende mund ishte ruajtur.”
Skënderbeu është protagonist i tri tragjedive të shekullit 18-të, Skënderbeu i autorit britanik, William Havard, një tragjedi e vitit 1733, pastaj George Lillo, Heroi i krishterë (1735), dhe Skënderbeu i Thomas Whincop, Ose, Dashuria dhe Liria, (1747).
Një numër poetësh dhe kompozitorësh gjithashtu u frymëzuan nga karriera e tij ushtarake. Poeti francez i shekullit 17-të, Ronsard shkroi një poemë rreth tij, ashtu si edhe poeti amerikan i shekullit të 19-të, Henry Wadsworth Longfellow.
Në vitin 1855, Camille Paganel shkroi Histoire de Scanderbeg.
Edhe kompozitori italian Antonio Vivaldi shkroi një operë me titull Skënderbeu (interpretuar më 1718). Një tjetër operë me titull Skënderbeu ishte edhe ajo e kompozitorit francez të shekullit 18-të, François Francœur (interpretuar më 1763).
Gjatë më shumë se pesë shekujve të pushtimit otoman në Shqipëri figura e Gjergj Kastriotit u fshi tërësisht në mënyrë të qëllimshme nga kujtesa jonë kombëtare për të ndalur vetëdijen e zgjimit dhe kryengritjes për pavarësi. Por, arbëreshët në Itali, pasardhësit e Skënderbeut, luftëtarëve dhe ndjekësve të tij, në veçanti Jeronin de Rada, e rikthyen figurën e Gjergj Kastriotit. Arbëreshët jo vetëm që mbajtën gjallë prej shekujsh gjuhën, ritet, kulturën, historinë, fjalët Arbër e Arbëri, por ndezën flakën e rizgjimit kombëtar.
Heroi ynë, kjo figurë përbashkuese u bë simbol i rilindasve të cilët nisën rrugëtimin e Shqipërisë për pavarësi. Duke bërë kështu që figura e tij të ishte sërish guri i themelit për fatin e kombit shqiptar që arriti pavarësinë në 1912.
Gjergj Kastrioti nuk ishte thjesht një mit legjendash, ai ishte një hero i vërtetë me përmasa epokale e falë tij, Shqipëria, Evropa dhe të gjitha vendet që kanë luftuar e luftojnë për liri, kanë patur e do kenë një shembull të jashtëzakonshëm heroizmi, vizioni, largpamësie dhe bashkimi të një populli për liri.
Libertatem diu vivere
