By Fjala letrare, poezia e gdhendur në përmbledhjen “Vargjet e lira”, një shenjë unike e letrave shqipe për verbin unik, të vjershërimit dhe ritmikës, tashmë në kapërcyellin dyshekullor, ka hyrë në rrathët e universit të vlerave artistike të përjetshme.
Vullkani letrar që ndezi Migjeni, me “Kangët e pakëndueme”, “Kangët e rinisë”, “Kangët e mjerimit”, të dhimbës dhe shpirtrave të vrarë, në krye të herës trembi pushtetin e kohës së botimit, për edhe më vonë, kur me një mijë marifete deshën të fusin në rrethakun e letërsisë së “botës së re”. Fjala e zjarrtë migjeniane, e kemi kuptuar më në fund, ndonëse sërish druhemi ta themi, se nuk pati lidhje me revolucionin proletar, por pati në qendër njeriun, me hallet dhe dertet e tij, vetmitarin përballë mjerimit, pushtetit dhe hipokrizisë gjithëkohore.
Materies letrare migjeniane, aq dinamike dhe të ngjeshur, në thënie dhe shenja estetike, nuk ia mbuloi dot shtatin veladoni i kuq i komunizmit. Më vonë, nga lexuesit e veladonit blu të letërsisë, kjo rrethanë për të cilën autori nuk ka asnjë lidhje dhe asnjë faj, ia përdorën si njollë në biografi, për ta çuar në mend që ta largonin nga tekstet shkollore. Migjeni, sidomos me “Vargjet e lira”, që shënojnë cakun përndarës të poetikës klasike dhe futjen e poezisë shqipe në shtratin modern, ka vënë vulën e vetë në shqiptimin poetik, në poetikën e ligjërimit me vargje të lira. Po ashtu, me prozat sureale, të pamjeve të fshatit dhe qytetit, të emërtuara “Novelat e Veriut”, bashkë me Koliqin, Kutelin, ndonëse këtë shkruan më parë, e futën prozën shqipe në hullinë e lëvrimit modern. Migjenin anipse nuk e duam, anipse e heshtim, e kur e heshtim pak më gjatë, vetiu më bie në mend shprehja e Satrit, “qentë e gjallë kafshojnë luanët e vdekur” te libri “Ç’është letërsia?”, që zbulon diçka nga marrëdhënie tragjikomike me mjeshtrit e shkrimit letrar në këtë nahinë tonë. Heshtja e mjerë e institucioneve, e shkrimtarëve dhe studiuesve, e sidomos rrekja amorale që të lexohet me mballomat e letërsisë së shërbesës nuk pengon komunikimin e teksteve letrare të autorit me lexuesin e të gjitha moshave, sidomos me lexuesin e ri.
Pak rëndësi ka nëse e don apo urren Migjenin, poezinë dhe prozën e tij, sidomos poezinë që e shkëputi letërsinë shqipe nga monotonia tradicionale dhe e orientoi nga Perëndimi, nga oksidenti, siç e pati përcaktuar më herët A. Pipa, si vizion dhe shprehësi, megjithatë ai dhe poetika e tij është çdo ditë në fatin tonë, në heshtjen dhe rebelimin, veçmas në rrekjen siprane për të zgjuar vetëdijen e qenies se ka edhe shtypje shoqërore. Për sa kohë do të ketë mjerim, e kam drojë se kjo do të shkojë gjatë, mbase është edhe i përjetshëm, sa kohë do të ketë fëmijë si “Luli i vocërr”, “Bukuri që vret”, që kanë ftohët, bukuri që shuhen duke të vrarë me shkëlqimin e vdekjes, aq kohë ka me jetu Migjeni, fjala e tij poetike ka me ndriçu si një flakadan që tmerron sundimtarët e secilës kohë dhe të çdo sistemi.
Po kaq, sa kohë do të shkruhet letërsi shqipe, fjala e përndezur migjeniane, lebetitë për jetën e hidhur, bashkë me aspiratën për vlerat humane, për hemisferat e bukurisë së shpirtit njerëzor, aq kohë arti migjenian do të përkund ëndrrat e poetëve dhe intelektualëve që ngrenë në piedestal njeriun, me hijet dhe shkëlqimin e vetë.
Edhe kur e duam, edhe kur nuk e duam, edhe kur e heshtim, yshtur nga xhelozia e magjisë së fjalës poetike, të endur prej tij, Migjeni është një prani e domosdoshme për të parë shkatërrimin ku endemi krenar dhe të rrezbitur trup e shpirt. Ai është, se fjala e tij, poezia dhe proza, dy shenja të papërsëritshme letrare, të cilat nuk ndryhen në kafaz. Në këtë kuptim, pra si univers letrar, Migjeni, shkrimi modern, që ekziston në dy librat e shkrimtarit, është më tepër uragan i përjetësisë, që sa herë ta lexosh, aq herë zbulon vatra të mjeshtrit të fjalës.
