By Nga Fatjona R. Lubonja Ed.D
Të mësuarit për trurin është çelësi i zhvillimit nga momenti i lindjes dhe përzgjat gjatë rrugëtimit të jetës. Proçesi i të mësuarit nuk është një proçes i thjeshtë. Aftësia individuale për të mësuar është një proçes kompleks (Bassett, et al., 2015).
Disa nga faktorët mund të jenë neurogjenetik (Chomsky, 1959; Lanennberg 1964), arkitektura e rrjetit të qelizave nervore, aftësia e plasticitet synaptik, struktura qelizore, plasticiteti i trurit, aftësia për të marrë informacione nga mjedisi dhe vet-rregullimi i veprimtaris së qelizave nervore në përputhje me rrethanat (Kandel, 2014). Përse disa individë kanë aftësi të mësojnë më shpejtë ndërsa disa të tjerë kërkojnë më shumë kohë për të mësuar?
Ka shumë faktorë që ndikojnë në aktivitetin a trurit gjatë procesit të akumulimit të informacionit dhe kuptimit të tij. Aftësia individuale për të mësuar, përveçse shumë faktorëve të tjerë, mund të influencohet nga aktiviteti i qelizave të trurit dhe rrugëtimi që ato marrin gjatë këtij proçesi.
(Bassett, et al., 2015) Përshembull, rrugëtimi i të mësuarit të disa individëve (fëmijë apo të rritur) që duan më shumë kohë të mësojnë, aktivojnë apo vënë në punë edhe pjesë të panevojshme apo jo specifike të trurit, faktor që bën të aktivizojë më shumë rrugëtime të qelizave nervore, gjithashtu kërkon më shumë kohë.
Ndërsa truri i disa individëve (fëmijë apo të rritur) që kërkon më pak kohë të mësojnë, ka aftësi ta kufizoj aktivitetin e qelizave nervore vetëm në pjesët e nevojshme të trurit (Bassett, et al., 2015). Si të mbështesim çfarë na udhëzon neuro-shkenca në mësimdhënie?
Rrugëtimi i qelizave nervore është i rëndësishëm përsa i përket ndërtimit të memorjes (Kandel, Dudai, & Mayford, 2014) një faktor ky i themelor në proçesin e të mësuarit. Një shembull është spontaniteti i të mësuarit të folurit/gjuhës komunikuese tek fëmijët që është unike tek individët (Chomsky, 1959; Lanennberg 1964).
Megjithëse ky proçes është një ndër shumë aktivitetet që ndodhin në tru është i rëndësishëm në zhvillimin e qelizave nervore brënda strukturës së trurit (Basett, et, al 2015), dhe si rrjedhojë, është i rëndësishëm në proçesin e të mësuarit.
Duke u bazuar në gjetjet e neuro-shkencës, mësimdhënia dhe struktura e të mësuarit duhet të zhvillohet në përshtajte me fëmijën përgjatë zhvillimit/rritjes duke ndryshuar sistemin apo tabunë e mendimit që të gjithë fëmijët mësojnë njësoj. Në mënyrë më të thjeshtë mund të shpjegohet që metoda mësimore/mësimdhënie mund të modifikohet dhe përshtatet bazuar sipas çdo individi.
Një shembull është mësimi i një fjale të re duke bërë zgjedhjen e duhur në sintaksë, tingulli i struktures se fjalës, tingullin e fjalës në kuptim, dhe gjesti i artikulimit (Level, 1999) përshtatur në fëmijën si individ.
Modifikimi dhe përshtatja individuale mësimore gjatë përforcimit të repertorit të tingullit/tingujve rrjedhon në mësimin e repertorit të fjalës/ve, dhe duke e përshtatur në ç’do fëmijë ndihmon apo lehtëson në pasurimin dhe zhvillimin e të mësuarit.
