By Njeriu në diktaturën komuniste
Një nga efektet më të tmerrshme të një diktature është padyshim shpërfytyrimi i karakterit dhe dinjitetit njerëzor. Njeriu që nuk është i lirë duket sikur nuk e bën dot dallimin elementar mes të mirës dhe të keqes, çka do duhej të ishte njëpunë e lehtë edhe për një fëmijë të vogël. Në një reagim të ngjashëm me sindromën e Stokholmit ai duartroket xhelatët e tij, iu thur lavde, këngë e poezi dhe i voton ditën e votimit (ditë zgjedhjesh nuk ka në diktaturë).
Ashtu siç qëllimi final i terrorizmit nuk është vrasja në vetvete, por vrasja me synim përhapjen e frikës dhe panikut, edhe në diktaturë vrasjet, burgosjet dhe persekutimet nuk janë qëllimi final, por mjeti drejt nënshtrimit të çdo lloj opozitarizmi, të çdo lloj disidence, të çdo lloj mendimi ndryshe.
Natyrisht që derdhja masive e gjakut, burgosjet, internimet, persekutimet etj, e dhanë efektin e tyre. Njeriu ‘’i ri’’ ishte njeri i shpërfytyruar. Ai, edhe kur nuk bënte pjesë te trushpëlarët, ishte i detyruar të duartrokiste dhe të votonte xhelatët e tij. Komunistët vranë, burgosën e persekutuan vetëm disa mijëra, por arritën të përçudnonin karakterin dhe dinjitetin e 3 milionë shqiptarëve. Ata pak shqiptarë që rezistuan heroikisht janë përjashtimi që përforcon rregullin.
Njeriu në sistemin kleptokrat
Një sistem i ngritur nga njerëz shumë leshko për të qenë autokratë dhe shumë frikacakë për të qenë të dhunshëm është gabim të konsiderohet (ashtu siç e konsiderojnë shumë zëra publikë) sistem autokrat. Sistemi rilindës është sistem i pastër kleptokrat. E gjithë piramida shtetërore ngrihet mbi vjedhjen dhe blerjen me paratë e vjedhura. Me pak fjalë rilindasit korruptohen për të vjedhur dhe korruptojnë për të mbajtur pushtetin. Kjo është një piramidë jo vetëm në kuptimin hierarkik të fjalës. Sistemi rilindës është një sistem piramidal, pasi duke dashur të mbajnë dëshpërimisht pushtetin, si garanci për të mos u ndëshkuar, ata kanë nevojë të vazhdueshme të vjedhin. Mirëpo bota është shumë e madhe për t’i kënaqur të gjithë. Këtë e tregoi më së miri çështja e inceneratorëve. Me gjithë dhjetra milionat e derdhura për t’i mbyllur gojën medias, afera plasi dhe nuk mund të mbyllet pa e marrë dhe Edi Ramën me vete. E vetmja mënyrë për t’u mbrojtur mbetet pushteti. Dhe pasi janë diskredituar si asnjë mazhorancë para tyre, e vetmja mënyrë për të mbajtur pushtetin është vjedhja dhe korruptimi. Nuk ka si shpjegohet ndryshe përpjekja për të vjedhur dhe fondet modeste të një rruge të parëndësishme. Logjika normale nuk e rrok se përse ai që ka vjedhur miliarda me inceneratorë, me leje ndërtimi e me koncensione gjithfarësh, tani ka nevojë edhe për fondet modeste të një rruge. Grykësia e të pangopurve nuk e justifikon. Por po afrojnë zgjedhjet lokale…
Si rregull, në çdo vend normal zgjedhjet lokale i fiton opozita. Kjo ndodh sepse zgjedhjet lokale bëhen në mes të mandatit politik dhe mazhoranca përballet me realitetin në raport me premtimet. Kjo është skema klasike. Dhe është aq klasike sa edhe në vendet të cilat konsiderohen si autokraci kryebashkiakët më të rëndësishëm i ka opozita. Stambollin e të tmerrshmit Erdogan e fitoi opozita. Edhe Budapestin e autokratit Orban e fitoi opozita. Mirëpo paradoksalisht sondazhe të ndryshme nxjerrin fitues në Tiranë lali Erin.
Kjo do të thotë se dhjetra mijëra votues tiranas do të shkojnë dhe do të votojnë kandidatin rilindës, shkatërruesin e qendrës së qytetit me kulla shumë kate të të cilave janë lejuar të ndërtohen ‘’pa leje’’, një nga antarët e kupolës së inceneratorëve, vrasësin e Ardit Gjokolajt, etj, etj. Ky do të fitojë ndaj Belind Këlliçit, një politikani të ri, me formim perëndimor, me vizion, i artikuluar, i cili duhet thënë se ka sjellë një frymë të re në politikën shqiptare. Frymën e përplasjes së argumenteve dhe jo sharjeve personale që nuk i shërbejnë askujt. Një politikan që nuk ka asnjë ngarkesë nga pushteti i kaluar demokrat. Një politikan ndaj të cilit edhe sharësit me pagesë të rilindjes nuk kanë arritur t’i gjejnë dot asnjë thembër Akili. Si është e mundur kjo???
Këtu vijmë sërish tek shpërfytyrimi i karakterit dhe dinjitetit njerëzor. Dhjetra mijëra qytetarë të Tiranës do të shkojnë dhe do të votojnë Erion Veliajn megjithëse e dinë se është i korruptuar, gënjeshtar publik dhe një nga autorët e aferës së inceneratorëve.
Këta dhjetra mijëra votues nuk do të shkojnë të votojnë Veliajn sepse nuk i dinë këto. Do të shkojnë të votojnë sepse sistemi kleptokrat i ka kapur.Shumë prej tyre janë pjestarë të administratës së tejfryrë dhe do shkojnë të votojnë vendin e punës. Shumë ndërtues do të shkojnë të votojnë lejet e ndërtimit. Shumë televizione do ta mbështesin, duke shitur dinjitetin e tyre dhe duke fyer inteligjencën e publikut për të njëjtën arsye. Më të varfërit do të shkojnë ta votojnë, ose me premtimin e një vendi pune, ose me një shpërblim 50 eurosh. Të gjithë këta njerëz do të shkojnë të votojnë të shpërfytyruar, të përçudnuar në karakterin dhe dinjitetin e tyre.
Metoda të ndryshme, por rezultat i njëjtë
Natyrisht që nuk mund të barazohen diktatura me kleptokracinë. Diktatura vret, ndërsa kleptokracia thjesht vjedh. Diktatura detyron me përdhunë, ndërsa kleptokracia thjesht korrupton. Diktatura syrgjynos, ndërsa kleptokracia thjesht të flak në rrugë.
Por në finale të dyja ia dalin të shpërfytyrojnë dinjitetin e njeriut.
