By Nga Shani Pnishi
“Kosova, një nga vendet më të vogla evropiane, ka treguar se nuk keni nevojë të jeni të fuqishëm dhe të mëdhenj për të bërë një ndryshim të madh në jetët e njerëzve. Kohët e fundit Kosova festoi 14 vjetorin e saj dhe në North York, Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës zgjodhi ta shënojë përvjetorin e shtetit të tij me ekspozitën “Besa- një homazh për heroizmin e shqiptarëve që shpëtuan hebrenjtë gjatë Holokaustit”- kështu nis kolumnen e tij gazetari Yehudi BenSimon për gazetën me tirazhin më të madh në Kanada “The Toronto Star”.
Ai ndër të tjera thekson se veprimtaria e muajit të kaluar u ndoq nga anëtarë të komunitetit hebre dhe kosovarë (93 përqind e të cilëve janë etnikisht shqiptarë) në një pritje në Sinagogën “Beth Emeth Bais Yehuda” në North York, Toronto, duke përmendur edhe praninë e diplomatëve jo vetëm shqiptarë e hebrenj, por edhe të tjerë. “Ekspozita me 30 panele, nga fotografi amerikan Norman Gershman, tregon fytyrat e vetëm disa prej shpirtrave të guximshëm që refuzuan të toleronin të patolerueshmen”- shkruan më tutje BenSimon, i cili mbetet i impresionuar nga fakti që i gjithë kombi shqiptar kishte refuzuar të bashkëpunonte me nazistët sa i përket mbrojtjes së hebrenjve. “Në vend të kësaj, ata iu përmbajtën “Besës” – një premtim dhe një kod nderi, që këmbëngul se bashkatdhetarët e tyre janë si vëllezërit e tyre. Dyqind hebrenj u shpëtuan, kur 800.000 shqiptarë qëndruan së bashku kundër tiranisë. Dhe akoma dy mijë hebrenj të tjerë – të arratisur nga Gjermania, Greqia, Jugosllavia e gjetkë – u strehuan në Shqipëri. Shqipëria është i vetmi vend evropian që ka pasur më shumë hebrenj pas Holokaustit, sesa para tij’ vë në dukje gazetari për “Toronto Star”.
Muajin e kaluar, në vigjilie të katërmbëdhjetë të shpalljes së Pavarësisë së Kosovës, Konsullata e Përgjithshme e Republikës së Kosovës në Toronto të Kanadasë së bashku me organizatën hebreje të këtij qyteti “Yad Vashem” bashkorganizuan ekspozitën me fotografi të shqiptarëve të Kosovës dhe trojeve tjera shqiptare që i dolën në ndihmë popullit mik hebre në periudhën më të vështirë për ta, në Luftën e Dytë Botërore. Ekspozita e quajtur “Besa- Kodi i Nderit” u ndoq nga një numër i konsiderueshëm i pjesëmarrësve nga komuniteti shqiptar dhe hebre në Kanada, si dhe në praninë e korit diplomatik në Toronto.
Gazetari Yehudi BenSimon që është një gazetar izraelito-kanadez, i cili jeton në Toronto në fund të kolumnes së tij rreth kësaj ngjarjeje kulturore thekson: “Ajo që duhet thënë gjithashtu: si një vend me shumicë myslimane, Shqipëria mbetet një shembull i ndritshëm – veçanërisht në këto kohë të tensionuara – se si ne mund dhe duhet të përqafojmë humanizmin e njëri-tjetrit, pavarësisht nga dallimet. Dhe kështu, populli hebre i detyrohet një mirënjohje të madhe kombeve të Kosovës dhe Shqipërisë. Për guximin e tyre, për qëndrimin e palëkundur kundër frikës dhe forcës dhe për të qenë fener të mirësisë. Besoj shumë se BESA ka leksione për të gjithë ne: se institucioni më i fuqishëm është fuqia e individit për të bërë atë që është e drejtë”.
