By Esat Ruka mban në duar krijimin më të ri të tij – librin monografik “Nëpër shkallaret e artit dhe të kulturës – Dritëhijet e një jete në skenë”, një vepër e cila përmbledh më shumë se një rrugëtim personal: ajo është një histori e gjallë e artit shqiptar në dekada.
Libri, i strukturuar në 12 kapituj, ndërtohet mbi katër shtylla kryesore: Biografinë, Studimin, Bashkëbisedimet dhe Krijimtarinë.
Nëpërmjet tyre, autori sjell një tablo të plotë të rrugës së tij artistike dhe njerëzore. Ai ndalet te rrënjët familjare dhe qytetare që e formësuan, te rrethanat kulturore që ushqyen shpirtin e tij, te reflektimet mbi procesin krijues dhe te marrëdhënia mes artistit dhe institucioneve kulturore, shpesh e ndërlikuar nga realitetet e kohës.
Në hyrje të librit, autori shprehet me emocion:
“Ky libër është një udhëtim i gjatë e i thellë, ku kujtimet personale, përvojat artistike dhe reflektimet kulturore ndërthuren me historinë e shoqërisë sonë. Ai nuk është vetëm një rrëfim individual, por një dëshmi e një epoke dhe e një brezi që e jetoi artin jo thjesht si profesion, por si mënyrë të të qenit.”
Në pjesën e krijimtarisë, Ruka përfshin rreth 60 këngë dhe melodi të notizuara e interpretuara nga vetë ai, të shoqëruara me shpjegime për temat që i lindën dhe risitë që sollën në skenën shqiptare. Ato shërbejnë si një pasqyrë e pasionit, guximit dhe risisë që ai ka përfaqësuar ndër vite.
Në një pjesë tjetër të librit, autori shpalos filozofinë e tij për artin, duke thënë:
“Kam qenë dhe mbetem një kantautor – një njeri që jo vetëm këndon, por një shpirt që nuk pushoi së besuari në fuqinë e artit. Për mua, kënga nuk ka qenë vetëm tingull; ajo ka qenë mision, një flamur i vogël lirie në periudha të vështira, një kujtesë e rrënjëve tona, një shpresë për të ardhmen.”
Krahas rrëfimit personal, Esat Ruka vendos theksin edhe te dimensioni kombëtar i artit shqiptar, duke sjellë në vëmendje kontributin e krahinës së Matit, një hapësirë që ka dhënë shumë në fushën e folklorit, të këngës dhe të valles. Ai e quan Matin “një burim të pashtershëm energjie krijuese”, që e ka ushqyer kulturën kombëtare përmes brezave.
Një pjesë e rëndësishme e librit i kushtohet bashkëpunëtorëve, kolegëve dhe artdashësve, të cilët autori i përmend me mirënjohje të veçantë. Ai shkruan:
“Në këtë rrugëtim nuk kam qenë kurrë vetëm. Më kanë shoqëruar bashkëpunëtorë të vyer, kolegë të nderuar, miq të dashur dhe artdashës të panumërt. Për ta është ky libër – një falënderim i përjetshëm, një gjurmë e shkruar që të mos humbasë në kohë.”
Duke pasur një natyrë analitiko-refleksive, libri shpalos zhvillimet e krijimtarisë muzikore, dinamikën e institucioneve kulturore, përvojat e drejtimit dhe marrëdhëniet shpesh delikate mes artit dhe politikës. Për këtë arsye, ai konsiderohet një burim me vlerë për studiues, etnologë dhe studentë të arteve, që kërkojnë ta kuptojnë më thellë lidhjen mes artit dhe identitetit kombëtar.
Në përfundim, Esat Ruka shpreh qëllimin më të lartë të këtij botimi:
“Dëshiroj që ky libër të mbetet një përpjekje për të treguar se arti është gjithmonë rruga më e sigurt drejt shpirtit të njeriut dhe se kultura është trashëgimia më e çmuar që mund t’u lëmë brezave që vijnë.”
Kështu, “Nëpër shkallaret e artit dhe të kulturës – Dritëhijet e një jete në skenë” nuk është vetëm kujtesë personale, por një testament artistik dhe kombëtar. Një dëshmi e ndritur për kontributin që Mjeshtri i Madh Esat Ruka ka dhënë në artin shqiptar – si interpretues, si krijues dhe si zë reflektues i kohës së tij.Esat Ruka – një jetë në shërbim të kulturës dhe trashëgimisë shqiptare
Emri i Esat Rukës është i lidhur ngushtë me jetën kulturore dhe artistike shqiptare të dekadave të fundit. Esat Ruka është një ndër figurat më të njohura të folklorit dhe studimit etnomuzikologjik në Shqipëri. Këngëtar, studiues, producent dhe drejtues ansamblesh folklorike, ai ka shërbyer për vite me radhë si një urë mes traditës dhe brezave të rinj që e trashëgojnë atë.
Në karrierën e tij të gjatë, Esat Ruka ka mbajtur poste të rëndësishme në institucione kulturore kombëtare, përfshirë drejtimin e Qendrës Kombëtare të Veprimtarive Folklorike në vitet 2006–2013, si dhe pjesëmarrjen në Komitetin Kombëtar të Trashëgimisë Shpirtërore. Nën drejtimin e tij, festivale të shumta folklorike në Gjirokastër, Lezhë, Elbasan e Shkodër morën një dimension të ri organizativ e artistik, duke u kthyer në ngjarje që ruajnë kujtesën dhe identitetin shqiptar.
Përveç kontributit të tij si interpret dhe studiues, Esat Ruka është autor i disa botimeve me vlerë dokumentare, ndër të cilat veçohet libri “Dukuri, Fenomene Kulturore, Profile Krijuese”, një punë kërkimore që sjell në dritë figura e dukuri të rëndësishme të artit popullor shqiptar. Nëpërmjet veprës së tij, ai dëshmon se trashëgimia nuk është vetëm kujtim, por frymë që mbijeton në këngë, në fjalë dhe në shpirtin e çdo shqiptari.
Esat Ruka, Mjeshtër i Madh Qytetar Nderi i Burrelit, është një prej figurave më të spikatura të artit dhe kulturës shqiptare. Me një karrierë të gjatë që përfshin më shumë se pesë dekada në skenë, ai ka lënë gjurmë të pashlyeshme në muzikën popullore dhe në zhvillimin e institucioneve kulturore shqiptare. Krijimtaria e tij përfaqëson një ndërthurje të rrallë midis talentit interpretues, hulumtimit etno-muzikor dhe reflektimit shoqëror, duke e bërë Esat Rukën një ndër personalitetet që e kanë ndërtuar identitetin artistik të një epoke të tërë.
Në veprimtarinë e tij, Esat Ruka ka dëshmuar jo vetëm pasionin e një artisti, por edhe përkushtimin e një intelektuali që e sheh artin si mision kulturor dhe qytetar. Përmes këngëve të tij, ai ka ruajtur gjuhën e shpirtit shqiptar, duke e bërë artin një mënyrë jetese dhe një urë lidhëse mes brezave.
Përgatiti: Blerina Ruka/Albanian Montreal Press
