By Monografia “Fan Noli – Apostulli” e studiuesit Ilir Ikonomi është një nga veprat më të rëndësishme publicistiko-shkencore kushtuar Fan Stilian Nolit, një figurë komplekse dhe e rëndësishme e komunitetit shqiptar të Amerikës dhe e jetës kulturore, fetare por dhe politike shqiptare. Kjo vepër, e cila është ndër më seriozet e botuara në dekadën e fundit, sjell për lexuesin një portret të thellë dhe gjithëpërfshirës të Peshkop Nolit, duke na e prezantuar në të gjitha dimensionet e tij njerëzore dhe profesionale.
“Fan Noli – Apostulli” është vëllimi i parë i një jetëshkrimi në tre pjesë për Nolin, ku autori Ilir Ikonomi na sjell pranë figurën e jashtëzakonshme të Peshkop Nolit, duke e paraqitur atë përmes thjeshtësisë, sfidave dhe përpjekjeve të tij. Libri përshkruan me saktësi të dokumentuar jo vetëm arritjet dhe sukseset e Nolit, por edhe dështimet dhe zhgënjimet e tij, duke ruajtur një qasje objektive dhe shpesh kritike. Në këtë përmbledhje publicistike dhe kërkimore-shkencore janë përdorur një sasi e madhe burimesh arkivore të panjohura më parë, për të dhënë një portret të detajuar të Nolit. Stili i thjeshtë dhe i kuptueshëm e bën librin tërheqës për lexuesin e zakonshëm, ndërsa përmbajtja e tij mbulon një spektër të gjerë të ndikimit të Nolit në politikën, historinë dhe letërsinë shqiptare.
Libri sjell një rrëfim tërheqës dhe të saktë të jetës së Fan Nolit, duke nxjerrë në pah një paralelizëm mes jetës së tij dhe historisë së Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës, VATRA, organizata që ai themeloi, si dhe gazetës më të vjetër shqiptare, “Dielli”. Vëllimi i parë i kësaj monografie mbulon periudhën 1906-1920, duke përfshirë ardhjen e Nolit në Amerikë dhe përpjekjet e tij të para për çështjen kombëtare shqiptare.
Një nga aspektet më të rëndësishme të librit është aftësia e autorit për të rikrijuar botën ku dhe kur Noli ka jetuar, duke e bërë këtë në mënyrë të detajuar dhe të pasur me fakte. Ilir Ikonomi meriton vlerësime të larta për punën e tij të palodhur në grumbullimin e materialeve, kërkimin e gjatë në arkiva dhe studimin e thelluar të burimeve nga shekuj dhe kontinente të ndryshme. Ai ka arritur të japë një portret të plotë të Nolit, duke e pozicionuar veten si një biograf i nivelit të lartë, i cili i përgjigjet standardeve më të mira të kësaj gjinie letrare.
Për lexuesit që duan të njohin më mirë jetën dhe veprën e Fan Nolit, si dhe për ata që besojnë se e kanë njohur këtë figurë, “Fan Noli – Apostulli” është një lexim i domosdoshëm. Kjo monografi, e cila tashmë është konsideruar një ngjarje e rëndësishme në fushën e studimeve shqiptare, është një vepër që premton të jetë një referencë e vlefshme për brezat e ardhshëm.
