By Nga Kristi Ceta
Kanadaja ka potencialin të bëhet një lider global në energjinë bërthamore falë rezervave të pasura të uraniumit dhe kërkesës në rritje për këtë burim energjie. Projekti i kompanisë NextGen planifikon ta pozicionojë vendin si prodhuesin kryesor të metalit në botë brenda një dekade.
Energjia bërthamore po rikthehet në qendër të fokusit pasi shihet si një zgjidhje e krizës klimatike. Kanadaja, e pasur me depozita të shkallës së lartë të uraniumit, që është thelbësor në këtë sektor, mund të bëhet një “superfuqi” bërthamore nëse e përdor siç duhet këtë potencial.
Në vitin 2011, katastrofa e centralit bërthamor të Fukushimës në Japoni ngriti alarmin për energjinë bërthamore dhe çmimi për metalin e rëndë, një komponent kritik për karburantin bërthamor, ra ndjeshëm.
Por pesë vitet e fundit ka pasur një ndryshim, me çmimin global të uraniumit që u rrit më shumë se 200%. Lëvizja nisi pasi themeluesi i Microsoft, Bill Gates, shpalli energjinë bërthamore si “ideale për të përballuar ndryshimet klimatike” në 2018. Më vonë, Mbretëria e Bashkuar shtyu përpara një politikë të gjenerimit të të paktën 25% të energjisë së vendit nga ky sektor. Menjëherë pas kësaj, Bashkimi Evropian e shpalli energjinë bërthamore si “miqësore” me klimën.
Këto ngjarje ishin kritike për industrinë dhe një pikë kthese për kompaninë NexGen, e cila qëndron pas minierës më të madhe të uraniumit që po ndërtohet në Kanada. NexGen, e pasur me uraniumin e zonës së Athabasca-s në veri të Saskatchewan, tani ka një vlerë prej afro 4 miliardë dollarësh, pavarësisht faktit se miniera nuk do të jetë funksionale deri në vitin 2028. Studiuesit theksojnë se projekti i NexGen mund ta shtyjë Kanadanë të bëhet prodhuesi më i madh në botë i këtij metali gjatë dekadës së ardhshme, duke e rrëzuar Kazakistanin nga froni.
Me burimet e pasura, kompanitë minerare të Kanadasë do të luajnë një rol të madh në të ardhmen e energjisë bërthamore, duke përmbushur një kërkesë për uranium që pritet të rritet pasi shumë vende në konferencën e klimës COP28 u angazhuan për të trefishuar prodhimin e tyre bërthamor deri në vitin 2050.
Energjia nukleare vlerësohet për emetimet e ulëta të karbonit në krahasim me burimet e tjera si gazi natyror ose qymyri. Uraniumi mund të gjendet në mbarë botën, megjithëse është shumë i pranishëm në Kanada, Australi dhe Kazakistan. Por ajo që e bën rajonin Athabasca unik është cilësia e lartë e uraniumit, shpjegojnë ekspertët.
Kanadaja është aktualisht prodhuesi i dytë më i madh në botë i uraniumit, duke llogaritur afërsisht 13% të prodhimit të përgjithshëm global, sipas qeverisë kanadeze. NexGen parashikon që sapo miniera re të jetë funksionale, do ta rrisë totalin në 25%.
