By Albiana Bugujevci dhe familja e saj janë vendosur në London të Ontarios qëkur dhuna serbe i dëboi ata nga trojet e tyre.
Nga Blerina Ruka
Winnipeg – Manitoba
Lufta e Kosovës është pjesë e historisë, ngjarjet tragjike të së cilës i ka njohur e gjithë bota. Në nderim të viktimave, në emër të familjeve martire, në respekt të kujtesës, projektet për t’i rikthyer në vëmendje pasojat e luftës kanë qenë të panumërta. Po ashtu edhe brezat që kanë dashur t’i japin zë kësaj dhimbjeje shumëvjeçare nuk kanë reshtur asnjëherë së vëni një gur në këtë mur. Edhe në komunitetin shqiptar të vendour në Kanada, prej vitit jo fort të largët të luftës ’99, gjithashtu ruhet një pjesë e kujtimit të hidhur.
Albiana Bugujevci dhe familja e saj janë vendosur në London të Ontarios qëkur dhuna serbe i dëboi ata nga trojet e tyre. Ajo është rritur në Kanada, por pa harruar rrënjët. Prej vitit 2010 Albiana ka zgjedhur të vazhdojë jetën në Winnipeg të Manitobës. Me anë të një pjesëmarrjeje në një konferencë lidhur me abuzimin mbi të drejtat e njeriut në mbarë botën, Bugujevci ka rrëfyer historinë e dhunës dhe dëbimit të popullit të saj nga territori i Kosovës pas pushtimit serb. Nëpërmjet intervistës për Albanian Montreal Press, Albiana do të na tregojë eksperiencën e saj për herë të parë kur Muzeu Kanadez për Të Drejtat e Njeriut njohu luftën e Kosovës nëpërmjet një dëshmitareje të re, siç është ajo vetë.
Sipas jush, çfarë vendi duhet të ketë historia e luftës së Kosovës në Canadian Museum for Human Right?
Canadian Museum for Human Rights është muzeu i parë në botë kushtuar të drejtave të njeriut. Famirësisht, ky muze është ndërtuar në Winnipeg, një qytet të cilin më shumë se 400 shqiptarë e konsiderojnë shtëpi. Edhe pse muzeu është themeluar në vitin 2008, aty nuk ka ndonjë historik rreth luftës së Kosovës. Mundësia për ta treguar historinë tonë në këtë muze do të jepte një këndvështrim të rëndësishëm rreth përpjekeve tona për liri dhe rezistencës ndaj okupimit shumëvjeçar.
Po ashtu, do t’i edukonte kanadezët apo vizitorët e muzeut rreth pasojave dhe dhimbjeve që populli ynë vazhdon t’i ketë si pasojë e kësaj lufte tragjike. Andaj, ne si komunitet do të mundohemi që këtë shkëmbim të përvojës sonë ta kemi prezent në CMHR, sepse, rezistenca dhe rimëkëmbja jonë nga një luftë e tillë do t’u shtojë vlerë debateve rreth avancimit të të drejtave të njeriut.
Si u bëtë ju pjesë e këtij aktiviteti historik? Unë u ftova për të mbajtur një fjalim në CMHR më 12 dhjetor, nëpërmjet biznesit tim. Gjatë muajve të verës, po ndihmoja një familje emigrante nga Etiopia për të blerë shtëpinë e tyre të parë në Kanada. Klientët e mi sollën me vete një anëtar tjetër të familjes së tyre, Ali Saeed, për të ndihmuar me përkthimin. Gjatë dy muajve të punës me familjen, unë mësova rreth historisë personale të Aliut. Ai ka një histori të dhimbshme, si i burgosur politik gjatë kohës kur jetonte në Etiopi. Ali është avokat i të drejtave të njeriut dhe është anëtar i Forumit Multikulturor për të Drejtat e Njeriut në Winnipeg.
Kur e pyeta se si mund ta mbështes atë dhe aktivizmin e tij për të drejtat e njeriut, ai tha se do të ishte në nderin e tij, nëse do të ndiqja aktivitetin i cili do të mbahej më 12 nëntor, që do t’u kushtohej viktimave të padrejtësisë. Titulli i organizimit ishte, “Kujtimi i të mbijetuarve nga torturat, Njerëzit e Zhdukur dhe të Zhvendosur të Botës”. Pranova menjëherë. E vura në dijeni Aliun për historinë dhe përvojat e mia gjatë luftës në Kosovë. Pasi dëgjoi historinë time, Aliu më ftoi që të jem një nga njëmbëdhjetë panelistët në këtë ngjarje dhe të jem zëri i popullit shqiptar të Kosovës.
Unë doja të merrja pjesë në emër të komunitetit shqiptaro-kanadez të Manitobës. E shfrytëzova këtë rast që të flas në emër të komunitetit, sepse ne jemi një komunitet i ri në Manitoba dhe si zv.presidente e shoqatës, synoj të promovoj komunitetin tonë në çdo shans që kam.
Cila ishte përmbajtja e fjalimit tuaj?
Doja t’i informoja pjesëmarrësit për padrejtësitë që i janë bërë popullit shqiptar gjatë luftës në Kosovë. Doja t’i njoftoja të gjithë se, edhe pse kanë kaluar 20 vjet nga lufta, familjet e të vrarëve dhe të të zhdukurve dhe viktimat e dhunës seksuale ende jetojnë në agoni, dhe për ta lufta nuk ka mbaruar ende.
Ne duhet t’i bashkëndiejmë dhimbjet me këto familje dhe mënyra e vetme për ta bërë këtë është të sigurohemi që kriminelët e luftës të marrin përgjegjësi për krimet e kryera, si dhe për popullin serb të bashkëndiejë dhembjen tonë. Kriminelët duhet të ndëshkohen ligjërisht, në mënyrë që të sjellim drejtësi për viktimat e luftës dhe familjet e tyre. Ne nuk mund të pranojmë që kriminelët të jenë ende të lirë në shoqëritë tona. Nuk ka vend për njerëz si ata, dhe ata duhet të dinë që me kohë do të paguajnë për krimet e tyre.
Sipas jush, cili ishte qëllimi i eventit?
Qëllimi i eventit ishte të bashkonte komunitete nga fusha të ndryshme të jetës në Muzeun historik Kanadez për të Drejtat e Njeriut, duke u ofruar rastin panelistëve të jenë zëri për njerëzit e tyre dhe të rrisin vetëdijen rreth viktimave të padrejtësisë, të kujtojmë të mbijetuarit e torturuar, njerëzit e zhdukur dhe të shpërngulur të botës.
Si e vlerëson mundësinë për të prezantuar në Muzeun Kanadez për të Drejtat e Njeriut për një kauzë të tillë?
U ndjeva krenare, pasi që isha zëri i popullit tim për herë të parë në Muzeun Kanadez për të Drejtat e Njeriut. Kur u transferova në Winnipeg, më 2010, muzeu ishte në ndërtim e sipër. Kam jetuar më pak se një kilometër larg muzeut. Shpesh herë pyesja veten nëse do të shfaqej historia e luftës së Kosovës?! Unë thjesht supozoja se do të ishte aty, veçanërisht pasi që kujtimet e luftës ishin të freskëta. Kur u hap muzeu në vitin 2014, unë u ftova në një ngjarje private që CMHR priti për Manitoba Realtors si një falënderim për ngritjen e mbi $1000000 dollarëve në mbështetje të CMHR.
Të pranishëm ishin të gjithë ministrat e Manitobës, dhe u mundova t’i njoftoja atë mbrëmje kur vizitova muzeun, vura re që kishte përmendje për shumë luftëra në të gjithë botën, madje u shfaq lufta në Bosnjë, por lufta e Kosovës nuk u përmend askund. U zhgënjeva kaq shumë! Unë gjithashtu isha e zëshme për këtë, unë isha në një ngjarje në rrjet, kështu që natyrshëm njerëzit duan të njihen me ju dhe historinë tuaj dhe kam ndarë një përmbledhje të historisë sime me ta dhe vokalizova sa e zhgënjyer isha që nuk kishte asnjë përmendje të luftës në Muze.
Të gjithë ishin empatikë dhe më inkurajuan të ndihmoja për të sjellë një ekspozitë për t’u ndarë me pjesën tjetër të Kanadasë. Bërja e një ekspozite në CMHR për luftën e kosovarëve ka qenë në mendjen time që nga viti 2014 dhe në ngjarjen e 12 dhjetorit 2019, merrte pjesë dr. Clint Curle, këshilltari i lartë i presidentit të Muzeut Kanadez për të Drejtat e Njeriut. Pas fjalës sime, unë u bisedova me dr. Clint Curel dhe ai më dha kartën e tij të biznesit dhe i zgjata ftesën e tij për t’u lidhur me të në mënyrë që të mund të sjellim një ekspozitë në muze. Jam e ngazëllyer për këtë mundësi! Unë do të doja të shtoja ftesën time për këdo që dëshiron të përfshihet për të ndihmuar që kjo ekspozitë të bëhet realitet në të ardhmen e afërt.
