By Shtëpia botuese AGORAPRINT (Prishtinë) ka publikuar librin më të ri me poezi të autores Armenida Qyqja, me titull “Mos ma zgjoni Dodonën”. Poetja, e lindur në Tiranë më 1977, numëron deri tani tetë libra me poezi, dy përmbledhje me tregime dhe dy vëllime poetike të botuara në gjuhën angleze. Prej vitit 1995 ajo jeton në Vancouver, Kanada, ku ushtron profesionin e asistentes dentare, ndërkohë që pasioni i saj i pandarë mbetet letërsia.
Libri i ri mund të gjendet në Panairin e Librit në Tiranë (12–16 nëntor) si edhe në disa librari në Prishtinë dhe Tiranë.
Leximi kritik nga Nexhat Rexha
Në analizën e tij, kritiku letrar Nexhat Rexha e konsideron këtë vëllim si një zhytje të thellë në meditimin poetik, ku fjala e përpunuar ngrihet mbi të dukshmen dhe të padukshmen, duke i dhënë vargut një dimension të ri emocional e filozofik. Sipas tij, poezia e Qyqjes shpalos sinteza poetike që krijojnë lidhje kohore, mitologjike dhe shpirtërore, duke e vendosur lexuesin përballë një bote ku dhimbja, dashuria dhe kujtesa ndërthuren natyrshëm.
Rexha vëren se vargjet e autores lëvizin nga aktualiteti drejt lashtësisë, duke krijuar një koherencë të brendshme poetike, të cilën e mbajnë gjallë simbolet, figurshmëria dhe referencat mitologjike që e karakterizojnë stilin e Qyqjes. Në shumë poezi, ngjarjet dhe figurat antike ndërthuren me realitetin modern, duke sjellë një paralelizëm të fuqishëm mes botës së sotme dhe asaj arketipale.
Mitologjia, atdheu dhe njeriu – tre shtylla të poetikës së Qyqjes
Një nga boshtet kryesore të librit është mitologjia, e cila nuk shfaqet si dekor poetik, por si shtresë e thellë kuptimore. Vargjet krijojnë ura midis hyjnores dhe njerëzores, midis kohëve të shkuara dhe botës moderne.
Poetja trajton me ndjeshmëri edhe motivet e atdheut, duke i lidhur ato me realitetin politik dhe shpirtëror të shoqërisë shqiptare. Atdheu shfaqet si vend i paradokseve, ashtu si në vargjet:
“Ti e do Tiranën, paradoksin e saj po aq sa unë,
Le të shkunden, le të thyhen ca kujtime…”
Në vargjet e poezisë “Dea”, Rexha thekson se autorja i jep dashurisë dimension pothuajse ritual:
“Dy mijë vjet kaluan, por nuri s’tu shua,
Sa e madhe paska qenë e jotja dashuri…”
Një poezi që proteston, edhe kur hesht
Rexha vlerëson se në shumë poezi Qyqja ndërton një protestë të brendshme, një revoltë të heshtur që përthyhet në gjuhën e dashurisë, kujtesës dhe mitit. Ajo kultivon një poezi që prek realitetin shoqëror, duke e shqyrtuar me sy kritik dhe njëkohësisht me ndjeshmëri të veçantë shpirtërore.
Poetja, sipas tij, krijon një univers poetik ku ndërthuren energjia e lashtësive, dhimbja moderne dhe kërkimi i vazhdueshëm për kuptim. Titulli “Mos ma zgjoni Dodonën” simbolizon ruajtjen e një bote të brendshme të shenjtë, një hapësirë ku fjala ka hapësirë të prekë thelbin e qenies.
Një vepër e rëndësishme në krijimtarinë e saj
Me botimin e këtij vëllimi, Armenida Qyqja konfirmon edhe një herë qëndrueshmërinë dhe origjinalitetin e zërit të saj poetik. AGORAPRINT sjell një botim të kuruar, që i jep zë një individualiteti letrar të dallueshëm, të cilin kjo poete ka ndërtuar me përkushtim dhe sensibilitet artistik.
