Monedhë e lashtë ‘kumae’ – shkruar shqip- Nga Aleksandër Hasanas

**Cumae. Rreth 475-470 para Krishtit. ** Nomos (Argjend, 20,5 mm, 7,44 g).
Përballë kokës së luanit të përkulur në të dy anët me kokën e derrit. Rev. KVMAION Elb-misër mbi lëvozhgën e midhjes. HN III 515. Khs. Rutter 3-8 ; SNG ANS -. I tonifikuar.
Në historikun e kësaj popullate të vendosur në pjesën jug-perëndimore të Gadishullit Italian, me Detin Tirren në perëndim, ku përfshin edhe ishujt e vegjël Flegrae dhe Kaprin, shkruhet se kjo zonë bregdetare në këtë rajon u kolonizua nga “Grekët e Lashtë” midis shekujve 8 dhe 7 para Krishtit, duke u bërë pjesë e të ashtuquajturës Magna Graecia.
Pas kësaj lind pyetja; Pse monedha e shekullit të 4 pes. shkruhet me gërma jo greke njohur?
Ky rajon: ‘KUMAE’ #KUMI, quhet i tillë sepse ndodhet pikërisht mbi një terren të ulët, rrafshor “umëtirë” – kumëtirë, zonë rranore, tokë e begatë.
Në gjuhën shqipe mbi fjalën e saj ‘Kum’, kemi:
KUM m.
1. Rërë. Kum i hollë (i trashë). Kumi i lumit. E mbuluan me kum.
2. përd. mb. Që është mbuluar me rërë, që ka rërë; ranor.
Tokë (vend) kum – i himët.KUM kal.
1. E mbush plot derisa nuk nxë më. Kum gotën (filxhanin).
2. jokal. kryes. veta III. Është mjaft, mjafton, del. S’kumin këto që kam. S’më kumi koha.
KUMAC m.
1. Kotec pulash pëllumbash.
2. Kasolle e vogël për qen.
3. Thark derrash.KUMAK m. bot.Bimë barishtore njëvjeçare e vendeve të ngrohta, me gjethe pak të zgjatura, me lule të verdha që dalin grumbull nga një bisk.KUMAR m.Lodër, zakonisht me letra, në të cilën fitimi është i rastit; lodër me para; bixhoz. Letra kumari. Luante kumar.
Fitoi (humbi) në kumar. Ndalohet kumari.
Është rrënja e lashtë shqipe, madje prej gegnishtes ‘#um’ nga ku kemi rrjedhën e qindra fjalëformimeve të ndryshme si: Um; umb, humb, kum, por edhe, LLUM, l’um; vendi më u ulët ku mundësohet lëvizja e ujit drejt ultësirave në dalje, detrave oqeaneve.
Pra siç shihet ky Rajon tregon se ka qëne i banuar me popullata të lashta iliro-shqiptare mbi 8 shekuj para Krishtit, aq sa pranohet disi edhe nga studiuesit se ky rajon fliste një anomali greqishtfolëse.
Qyteti kryesor i KUMAE në këtë kohë ishte Capua, me Napolin që ishte një e pasur me kulturë, veçanërisht në lidhje me gastronominë, muzikën, arkitekturën dhe praninë e vendeve arkeologjike dhe antike si Pompei, Herculaneum, Oplontis, Paestum, Aeclanum, Stabiae dhe Velia.
Emri i sotëm Campania u adoptua nga latinishtja, pasi romakët e njihnin rajonin si Campania felix, që përkthehet në anglisht si “fshat pjellor” ose “fshat i lumtur”.Bukuria e pasur natyrore e KUMAE sot Campania, shoqërohet në zhvillimin e saj industrial dhe turizmit, me qytetin e Napolit, Bregun e Amalfit, malin Vesuvius dhe ishujt Capri dhe Ischia.