By Po lexoj librin e Vera Bekteshit, “Vila me tri porta”, një këndvështrim krejt në anën tjetër nga ato që kam lexuar këto vite. Një rrëfim autobiografik për historinë e atyre që lindën e jetuan në Bllok, e krejt papritur një ditë vriten e çohen në internime, po nga ai sistem që prindërit e tyre ndërtuan.
Një rrëfim që duhet ta lexojnë të gjithë të rreshtuarit verbërisht pas pushtetit që mendojnë që ai (pushteti) dhe udhëheqësit janë të përjetshëm!
Kur në dy ditët që kisha bërë mend të pushoja nga lajmet e rrëmuja e përditshme, këtë qetësi e prishën lajmet për restaurimet që po bëhen në Spaç. Isha atje më 21 maj, me shumë nga ata që kanë vuajtur në ato qeli, që duken aq të tmerrshme, si për të na goditur duke thënë: kështu duhet të jetë që të mos harrojë askush se çfarë vuajtën njerëz të pafajshëm, që faji i vetëm i tyre ishte se lindën në kohë të gabuara.
Njëri prej tyre më tha që i vinte mirë që tabela e vënë në anë të hyrjes tregonte se qeveria shqiptare kishte vendosur të vinte dorë më në fund.
Por se në Shqipërinë tonë ka gjithnjë një por…
Spaçi në ditët e fundit nisi jo të restaurohej, por të savatohej si shtëpitë e ndërtuara pa leje pas rënies së komunizmit!
Me bojën e llaçin e hedhur kuturu, si çdo gjë pas vitit 1990, vendoset të muroset dhe historia. Se fundja tmerre janë jetuar në atë kamp, e pse duhen kujtuar, kështu të paktën e ka menduar ai që pati idenë “brilante” të murosjes së dhimbjes.
Ndërsa ata që vuajtën aty, me në krye Fatos Lubonjën, e mendojnë ndryshe. Ai vend do ruajtur siç ishte, patjetër restauruar, por me kujdesin e një vendi që mbart histori të dhimbshme! Por që mbart historitë e rezistencës, të torturave, të dhunës çnjerëzore, bërë jo nga ndonjë okupator a ushtri e huaj, por nga vetë njeriu, që fliste të njëjtën gjuhë, lindur në të njëjtin vend, në mënyrën më barbare për 45 vjet.
Spaçi nuk ka nevojë për penela me ngjyra e fasada, por ka nevojë për kujtesë e përkujdesje, e për këtë duhet njerëzillik, thonë të moçmit e anëve ku jam lindur, e njerëzillikun e kanë mbytur të pangopurit.
