By Ndër ritet kryesore të Java e Madhe e pashkëve Arbëresh është dhe Java e shenjtë, apo siç njihet nga vendasit Java e Madhe, të shpallura si ditët që i paraprijnë këngëve të ringjalljes së Llazarit, e cila gjithashtu bëhet shtëpi më shtëpi.
Në zemër të Javës së Shenjtë është rituali i së Enjtes të Madhe që është shumë i veçantë. Ai zhvillohet në Katedralen e Shën Dhimitrit ku peshkopi, pasi heq robat e tij të çmuara, kryen ritin e larjes së këmbëve të 12 papatëve të Eparkisë së Horës me përulësi.
Të Premten e Mirë bëhet procesioni i Krishtit të vdekur, ndjekur nga statuja e Marisë në zi. Shumë impresionuese janë këngët e pasionit dhe vdekjes së Krishtit të quajtura Vajtimet.
E Shtuna e Madhe është koha e CHristos Anesti: në mesnatë kleri dhe besimtarët qëndron para derës së Katedrales së Shën Dhimitrit, ku besimtarët kërkojnë që papat brenda kishës të hapin dyert, duke urdhëruar fuqitë e të keqes të mos pengojnë kalimin e saj. Sapo hapen gjerësisht dyert e kishës Christos Anesti (Krishti u ngjall!) këndohet në shqip e greqisht dhe Kremtuesi, bashkë me procesionin e besimtarëve hyn në festën e Kishës.
Më e rëndësishme është e Diela e Pashkëve, ku gjithçka nis me meshën e kremtuar nga Peshkopi në Katedrale me praninë e të gjithë papadëve. Në fund, gratë arbëreshe me veshjet tradicionale nisen nga kisha e San Nicola për të arritur në sheshin “Vittorio Emanuele”. Këtu tërhiqen nga veshja tradicionale e grave brezi, një rrip argjendi i formuar nga pllaka të bashkuara në qendër të punuara me dorë e që simbolizojnë shenjtorët mbrojtës të Horës së Arbëreshëve, San Giorgio dhe San Demetrio ose Virgjëreshën Mari.
Por këtë vit, fatkeqësisht për shkak të COVID, u vendos që rituali i larjes së këmbëve të mos bëhej dhe as parada e grave me veshjen tradicionale. Momente shumë të rëndësishme të identitetit fetar kolektiv të arbëreshëve të Horës.GAZETAEDASPORES
