By Nga Behar Gjoka
Shpallja e Ahmet Zogut, si mbret i shqiptarëve, në vitin 1928, pra në shekullin e kaluar, dëshmon vetëdijen kombëtare për të përfaqësuar shqiptarët, kudoqë jetojnë. Kthimi i eshtrave, me gjasë mbetjet, siç thoshte gjuhëtari mendjendritur Selman Riza, që lidhet me një amanet të tij, kur duhej pritur me heshtje, ka zgjuar një debat të habitshëm dhe mjeran, në këtë shekullin e ri. Ky akt, që më shumë duhej përjetuar si akt reflektimi dhe paqëtimi, për të hedhur një vështrim edhe matanë gardhit partiak, krahinor a fetar, po përcillet me një zhurmë të jashtëzakonshme dhe jo fort humane. Rrafshet, ku edhe përplasen idetë dhe mendimet e ndryshme, mbase edhe qëndrimet e përkundërta, të pranishme në median e shkruar dhe vizive, nga më tërheqëset janë:- Ato të politikës, ku si për gjithçka tjetër, na shpërfaqen qëndrime diametralisht të kundërta, madje kundërvënëse deri në asgjesimin përfundimtar të të ndryshimit. Qeveria Berisha, në kuadrin e 100 vjetorit të Pavarësisë, sipërmori aktin e kthimit të eshtrave të Ahmet Zogut, ndonëse mund ta kishte marrë si vendim edhe më herët, {ose të mos ngjiste kthimi i Leka Zogut, për shkak të pashaportës mbretnore}. Nga ana tjetër, pikërisht prej kësaj rrethane, e majta shqiptare, pavarësisht ngjyresave partiake, bëri që ta shihte dhe përcillte si kundërvënie të hapur ndaj Isamil Qemalit, plakut të urtë të Vlorës. Prandaj, bashkë me kundërshtimin e qeverisë, sërish hapet sipari i hedhjes së baltës mbi këtë figurë, pamëdyshje me dritëhije, por nuk di të ketë në historinë shqiptare, sidomos të fushës politike ndonjë figurë pa hijedrita dhe puriste në kutpimin e plotë të kësaj fjale.
Teksa dëgjon rastësisht gojët e liga, të opinionit popullor, se po na prishet festa e çlirimit të Tiranës, sepse ceremonia e kthimit të eshtrave është lënë enkas me 17 nëntor, do të sillja në kujtesë vetëm faktin e dëshmuar se Kongresi i Lushnjes, që pati si njërin nga ideatorët dhe mbrojtësin e vetë, Ahmet Zogut, e shpalli edhe kryeqytet Tiranë. Fill pas ikjes, së detyruar nga rrethanat e pushtimit fashist, po kaq të debatueshme, në prill të 1939, vetëm pas 73 vitesh, po rikthehet në dheun e të parëve, se për të paqetuar eshtrat, si përmbyllje e një amaneti dhe detyrimi njerëzor. Një moment që meriton një grimë heshtje. Zhurma e madhe, e përcjellur shpesh me epitete dhe klithma zemrake, sepse më krijoj ndjesinë se ende paska mbetur në fuqi vendimi i Kongresit të Përmetit, që ndalonte kthimin në atdhe të mbretit. Pavarësisht, situatës absurde, {nuk ma do mendja se vendimi ka qenë edhe për eshtrat}, çka bëhet edhe më paradoksale kur mendon se jemi në demokraci, jemi në sistemin pluralist, ku askush nuk është tepër, ku i ndryshmi është vlerë dhe dëshmi e qytetërimit, ku madje edhe po rrekemi të integrohemi. Prania e kësaj mendësie, përjashtuese dhe plot përbaltje, paska hapësirë veprimi edhe në sistemin pluralist, të shqetëson dhe të krijon pështjellim mbi aspiratat e konsolidimit të demokracisë. Fakti i kthimit të eshtrave, ka të bëjë me një moment thjesht dhe njerëzor, që flet me tepër me përpjekjen për të heshtur, pse jo edhe politika dhe politikanët tanë.- Rrafshet e historiografisë, pra të historianëve, që të shqetësojnë me ecjen, më tepër në binarët e propagandës politike, të cilët janë të ndarë në të majtë dhe të djathtë, zaten ashtu si çdo por i shoqërisë shqiptare, që të ndryshimin e sheh më tepër si armik dhe kundërshtar, që mendimin ndryshe e trajton si herezi.
Në jo pak raste, historiografia e anësuar, me zellin e tepruar po e tejkalon edhe mendimin e cunguar dhe përjashtues të politikës. Kur historiani akuzon me fjalor të tillë, tradhtar, vrasës, hajdut dhe shitës etj. , pa argumentaur me fakte, ashtu si kur e paraqet si hero dhe vigan, pra si figurë qiellore, atëhermë jemi në një ngërç mental, ku të mendosh politikisht, është parim parësor, e sidomos simbas politikëbërjes shqiptarçe, që e ka të pamundur që të heq dorë nga verifikimi dhe interpretimi me tejqyrën e propagandës, të fitores në humbje, kinse të betejës për ta asgjesuar të ndryshmin. Pra, duket se jemi duke folur kodra mbas bregut, prandaj është më mirë të heshtim kur nuk kemi se çfarë të themi, sepse kështu pak së paku nuk shtojmë zullumet.Duan apo nuk duan politikanët, historianët dhe shkencëtarët e politikës sonë, Ahmet Zogu është pjesë e historisë shqiptare. Prania e tij, vetëmse në moshën 17 vjeçare, në çastin e ngritjes së flamurit dhe të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, vetëm sa përlotëson përmasat e kësaj ngjarje epokale. Po kaq, pavarësisht dritëhijeve, që bart mbi supe, konsolidimi i shtetit, hedhja e bazave juridike të shtetit të së drejtës, vënia ne rrugën e dinjitetit dhe të përparimit të qenies dhe kombit shqiptar, nuk ka shanse që të mohohen përjtësisht, sespe kështu dëshiron politika dhe historiografia e varuar prej saj. Po kaq, nuk ka mundësi që betejat politike të na errësojnë sytë, që historinë ta kemi me përjashtime dhe gjysmake, pëkrundrazi duhet parë dhe shkruar në dritën e fakteve, dokumentave dhe arkivave, e intrepretimit shkencor, që nuk merr në konsideratë nevojat e politikës.
Për çdo njeri, figurë apo i zakonshëm, politikan ose shekncëtar, kthimi i eshtrave të çdo njeriu, pra edhe të Ahmet Zogut, që për njëzet vite, ishte në epiqendër të skenës politike, përpara se fjalë dhe sharje, lyp heshtje dhe reflektim. Të pështeten eshtrat në tokën që e lindi, e mandej të mos lëmë kusur mbi gjithçka, ashtu siç kemi bërë për kaq dhjetëvjeçarë. Jemi në rasti kur heshtja është flori, sa për të nderuar kthimin e eshtrave, të njeriut që i përket historisë sonë.
