By Pandemisë nuk po i duket fundi. Organizata Botërore e Shëndetësisë paralajmëroi së fundi se infektimet me koronavirus po rriten sërish nëpër Europë, sidomos atë Lindore, që ka pasur ritme më të ulëta vaksinimi, gjë që mund të jetë tregues i fillimit të një vale të re përhapje.
Në vend, infektimet ditore mbeten në nivele shqetësuese (mbi 500 në ditë). Ndonëse shtrimet në spitale janë më të ulëta se në kulmet e tjera të pandemisë në nëntor-dhjetor 2020 dhe shkurt-mars 2021, fatalitetet mbeten të larta. Ky është një tregues indirekt i rritjes së mungesës së besimit në sistemin shëndetësor spitalor (pas mbingarkesës në valët e mëparshme), teksa mjekët shpjegojnë se të infektuarit paraqiten në spital në gjendje të rënduar, duke ulur dhe probabilitetin e mbijetesës.
Sipas të dhënave të fundit të “World in Data”, Shqipëria është e fundit në rajon dhe Europë për vaksinimin, bashkë me Bosnjë-Hercegovinën. Shtete të tjera si Kosova dhe Maqedonia e Veriut, që ishin më pas se ne, kanë kaluar të parët. Shqipëria ka vaksinuar me të paktën një dozë, 34% të popullsisë deri më 20 tetor, nga 68% që është mesatarja e Bashkimit Europian dhe 47% që ka arritur Kosova.
Krahas pandemisë akute, vendi ka filluar të vuajë pasojat afatgjata pas infeksionit SARS-CoV-2, që po bëhen një barrë e rëndësishme për shoqërinë dhe sistemet e kujdesit shëndetësor, jo vetëm në Shqipëri, por në mbarë botën. Bëhet fjalë për sindromën Post-COVID, apo COVID i gjatë (Long COVID) siç është termi që po përdoret globalisht. Sindroma post-COVID është një grup simptomash që mund të prekin çdo pjesë të trupit dhe vazhdojnë për të paktën tre muaj pas infektimit me COVID-19. Tre janë simptomat kryesore: vështirësi në frymëmarrje, lodhje dhe “mjegullim i trurit”.
Në Shqipëri, sipas të dhënave zyrtare nga Instituti i Shëndetit Publik janë rreth 20 mijë persona që po e vuajnë këtë “sëmundje të zgjatur”, ose 12% e personave të identifikuar me tampon (shiko shkrimin në faqet e brendshme të revistës). Pjesa dërrmuese janë në moshë pune, me ndikime të pritshme në produktivitetin në punë, në një të ardhme afatshkurtër, apo dhe afatmesme.
Të dy këta faktorë, krahas rënies së aksesit të pacientëve të zakonshëm (pandemia solli rënie të vizitave për sëmundje të tjera dhe kontrolleve parandaluese) pritet të rrisin ndjeshëm presionin mbi sistemin shëndetësor, fatkeqësisht dhe fatalitetet që edhe mund të ishin parandaluar. Kjo normalisht që nuk është një dukuri tipike shqiptare, por në vendin tonë, për shkak të sistemit të dobët dhe vëmendjes së munguar, kostot dhe pasojat pritet të jenë të mëdha.
Sektori i shëndetësisë, edhe pa pandeminë COVID-19, ka vuajtur nga mungesa e fondeve dhe ristrukturimit të shërbimeve në raport me nevojat që po paraqet plakja e popullsisë. Për shembull, sëmundjet që lidhen me qarkullimin e gjakut dhe zemrës po rriten me shpejtësi, por investimet në ambientet spitalore, që trajtojnë këto anomali, kanë mbetur pas. Vendi gjithashtu vuan nga mungesa e personelit mjekësor (mjekë dhe infermierë) dhe pajisjeve, të cilat vitet e fundit, po bëhen baza e diagnostikimit dhe trajtimit të sëmundjeve.
Në kulmin e pandemisë, në qershor të këtij viti, qeveria i rishikoi shpenzimet e përgjithshme buxhetore me rritje, por fondet për shëndetësinë i shkurtoi, kur duhet të kishte ndodhur e kundërta. Tabelat që shoqërojnë ndryshimet në buxhet kanë shkurtuar me 1 miliard lekë, ose 9 milionë euro fondet për Ministrinë e Shëndetësisë.
Ndër 43 vende europiane, Shqipëria renditet e fundit për sasinë e fondeve që akordon për shëndetësinë në raport me Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB), në rreth 2.8-3% të PBB-së (Prodhimit të Brendshëm Bruto), teksa mesatarja europiane për këtë tregues ishte 6%, sipas FMN-së dhe ajo rajonale, rreth 5%.
Për shkak të kësaj situate, shqiptarët paguajnë kostot më të larta për shëndetësinë, në krahasim me vendet e tjera në Europë. Sipas Bankës Botërore, shqiptarët paguajnë me cash, nga të ardhurat e tyre, 50% të kostove totale për kujdesin shëndetësor. Në vende të tjera të rajonit dhe Europës, këto pagesa janë shumë të ulëta. Sipas të dhënave krahasuese nga Observatori Global i Shëndetit, Shqipëria rimburson rreth 25% të shitjeve të ilaçeve nga farmacitë, teksa ky nivel është shumë i lartë në vende të tjera europiane me të njëjtat kushte zhvillimi, mbi dy herë më shumë.
Me pandeminë që po kthehet në një sëmundje të zakonshme si gripi, por me pasoja më të rënda, bashkëjetesa me COVID pritet të jetë e gjatë. Kujdesi ndaj vetes e të tjerëve dhe respektimi i masave (që nuk po duket të zbatohen) mbetet një detyrë për çdo qytetar. Mbi të gjitha i takon qeverisë që të shtojë vëmendjen dhe kujdesin ndaj sistemit shëndetësor për të minimizuar, sa më shumë që të jetë e mundur, pasojat fatale të kësaj pandemie.
revistaMonitor
https://www.monitor.al/jeta-me-covid/
