By Calgary-Alberta
Në prill të 2019, për herë të parë u krijua Këshilli Koordinues i Diasporës shqiptare, një institucion që bëri bashkë figura të shquara të mërgatës shqiptare në botë për të arritur disa objektiva, duke shpresuar se përfitimin më të madh do ta kish Shqipëria. KKD krijoi disa kompetenca që do të shërbenin si ura ndërlidhëse mes diasporës dhe organeve shtetërore në Shqipëri. Kompetencat e KKD-së janë të evidentohen problemet e diasporës për t’iu kaluar për zgjidhje qeverisë shqiptare.
Dr. Adriana Fishta-Bejko, intelektuale e njohur si studiuese shkencore në fushën e neuroplasticitetit dhe arsimit, anëtare e KKD-së, na risjell në vëmendjen fokusin e Këshillit Koordinues të Diasporës, e cili prej kohësh dukej se kish kaluar në gjendje letargjie për të mos thënë që ish vënë në diskutim ekzistenca apo mirëfunksionimi ende i tij.
Në një intervistë për Albanian Monteral Press, Dr. Fishta-Bejko na tregon cilat janë qëllimet dhe si u arrit një prej dy objektivave të KKD-së.
A ka rënë në heshtje funksionimi i KKD-së?
Këshilli Koordinues i Diasporës është krijuar nga Kuvendi i Shqipërisë duke patur si sekretari Agjencinë e Diasporës. KKD është institucion i mëvetësuar por ka bashkëpunuar me Ministrinë e Diasporës. Sipas mendimit tim, KKD ka dështuar katërcipërisht me njërën nga dy objektivat e ndërmarra në mandatin e parë, me Votën e Diasporës. Sigurisht që ngjarjet e fundit lidhur me pandeminë planetare Covid-19 ka vështirësuar e ndaluar çdo përpjekje për arritje në çdo fushë.
Prej prillit të 2019 u premtua se Diaspora do të ishtë pjesëmarrëse në votimet parlamentare të 25 prillit 2021, por të gjitha palët na kanë zhgënjyer me zvarisjet e tyre në vendimmarrje. Jemi të zhgënjyer sepse nëse njëra palë nuk donte, tjetra thoshte nuk donte pala në pushtet.
Objektivi tjetër shumë i rëndësishëm për mandatin tonë është ruajtja e identitetit dhe gjuhës në Diasporë. Në takimet e herëpashershme gjatë funksionimit të Grupit për Arsimin, në kuadrin e të Këshillit Koordinues të Diasporës, shkollat e diasporës, shkollat e gjuhës shqipe i kam etiketuar si “kurse laramane”, pasi nuk kishte një kurrikul apo sistem mësimdhënie të mirë-studiuar me konceptin filozofik “një komb, një gjuhë” nga dy ministritë e Arsimit në Shqipëri dhe në Kosovë.
Për t’i unifikuar dhe për të modernizuar mësimdhënien në shkollat shqipe u pa e arsyeshme ngritja e grupeve të punës e kryesuar nga unë, Adriana Bejko si dhe akademiku Sokrat Sinaj. Në këtë grup pune janë diskutuar temat mbi çështjet e arsimit, si të ndihmojmë dhe të ruhet gjuha shqipe, apo si mund të kontribuojmë për përmirësimin e sistemit arsimor në Shqipëri dhe në këto drejtime janë bërë shumë punë, në përmirësimin e kurrikulave, në seminare shkencore. Theksoj këtu se akademik Sokrat Sinaj, anëtar i Akademisë së Shkencave si dhe anëtar i komisionit të cilësisë së kurrikulave universitare u zotua në përmirësimin e kësaj të fundit, ndërsa unë, Adriana Bejko mora në angazhim për rritjen e cilësisë për kurrikulat mbi edukimin nga mosha e fëmijëve nga kopështi deri në klasën e 12.
Për shkollat shqipe është bërë një punë kolosale, u krijua komisioni i përbashkët i Ministrisë së Arsimit të Kosovës dhe Shqipërisë. Formimi i një komisioni të përbashkët është një arritjet e madhe. U takuan dy ministrat e Arsimit duke nënshkruar marrëveshjen për krijimin e teksteve të përbashkëta, më herët ka qenë një kurrikul e përbashkët, por e kufizuar. Ka qenë një punë 3 mujore për të bindur komisionin mbi nevojën e unifikimit e teksteve të gjuhës shqipe.
Bashkimi Europian ka miratuar kornizën zyrtare për të standartizuar nivelet e të gjitha gjuhëve (Nivelet A1, A2, B1, B2…). Kjo është përdorur si njësia matëse në bashkëpunim më kurrikulën e përbashkët për të hartuar tekste të përbashkëta, dhe pas shumë muajve punë u arrit marrëveshja mes dy ministrive. Sot mund të themi që shkollat shqipe në përgjithësi që në këtë shtator mund të fillojnë me të njëjtën kurrikul, me tekste të bazuara në shkencë dhe nuk do të vijnë disa libra vetëm nga Ministria e Arsimit të Shqipërisë apo veç nga ajo e Kosovës, duhet të jenë vetëm një palë libra. Aspekti strukturor shtetëror për funksionimin e mësimit plotësues të gjuhës shqipe është vënë në vend. Janë përzgjedhur dy shtëpi botuese për botimin e librave, Albas dhe Dukagjini, të cilat kanë krijuar paketën më dy nivele, librin e nxënësit dhe librin e mësuesit dhe fletoren e punës. Pra, nuk kemi më një format laraman të shkollave shqipe në Diasporë, por një sistem shkollash të unifikuar.
Pra, mund të thuhet se objektivi i dytë i KKD-së ka qenë rikonstruktimi i mësimit të gjuhës shqipe e cila ka arritur rekordet e veta. Disa rezultatete sa të dukshme aq edhe të matëshme.
Çfarë mendoni se shkon apo nuk shkon me këtë format?
Vendimi i qeverisë Rama 3 për të shkrirë Ministrinë e Diasporës është problem i qeverisë për arsyet e tyre, dhe ata duke analizuar nevojat e vendit kanë arsyet e tyre për këtë vendim. Ajo që më shqetëson mua është se sot është dita e parë pas 6 muaj të funksionimit të kësaj qeverie që kjo qeveri po prononcohet se në çfarë instance do të inkuadrohen problemet e Diasporës në tërësi. Për mendimin tim mungon dukshëm plani B. Për të adresuar nevojat e Diasporës, Këshillit të Ministrave iu desh 6 muaj të plotë për të vendosur se me kë do t’i atashojnë çështjet e Diasporës, përcaktimin e fushës e përgjegjësisë shtetërore të Ministrisë së Europrës dhe Punës së Jashtme, në mbështetje te nenit 100 të Kushtetutës dhe pikës 2 të nenit 5, për organizimin dhe funksionimin e administratës shtetërore me propozim të kryetarit të Këshillit të Ministrave, u miratua ligji ku thuhet se Ministria për Europën dhe Punët e Jashtme do të marrin në varësi të saj çështjet e Diasporës. Le të shpresojmë se më në fund një drejtori në këtë dikaster do të merret me çëshjet e Diasporës.
Kam vlerësuar iniciativën private të Ilirjan Celibashit, i cili ka kontaktuar KKD-në dhe ka bërë dy mbledhje në zoom ku na ka ftuar të jemi palë e analizës së gabimeve të bëra se pse nuk u sigurua Vota e Diasporës dhe për të mbarështruar që këtë vit të gjitha kërkesat ligjore dhe nën ligjore për pjesëmarrje në Zgjedhjet e ardhshme, dhe për këtë ai e konsideron KKD-në, palë të Komisionit të Zgjedhjeve dhe kanë krijuar drejtorinë për votimin e diasporës. Z, Celibashi e konsideron si sfidë personale Votimin e Diasporës në zgjedhjet e ardhshme.
Ju keni lobuar fort për ruajtjen e gjuhës shqipe edhe në emigrim, si po ju shpërblehet kjo pune (flasim edhe për botimet e fundit)?
Pas nënshkrimit të dokumenteve në aspektin juridik mes të dyja ministrive të arsimit (Shqipërisë dhe Kosovës), duket se bashkëpunimi është vënë në vijë, e krijimit të teksteve dhe mësimdhënies bashkëkohore është zgjuar dhe miratuar koncepti që gjuha shqipe për diasporën si gjuhë e dytë, duke trajnuar mësuesit e Diasporës me metodat e mësimëdhenies bashkëkohore. Do t’ju shpjegoj një shembull; shkolla ‘Foleja e Shqiponjave’ në Calgary të Albertas, është një shembull mes shumë shembujve të tjerë ku mësimdhënia bëhet e mbështetur në gjetjet e fundit shkencore të nxënies me bazë trurin (jo kujtesën), i mbështetur në neuroplasticitetin e trurit (truri ka aftësinë të bashkojë vatrat e dijes dhe të shtojë qelizat), pra përmes mësimdhënies së gjuhës shqipe, në këtë shkollë nxënësit ndihmohen edhe në përdorimin e gjithë trurit duke ndërtuar dendritë (lidhje nervore) që lidhin shumë vatra ku ruhet dija. Në këtë shkollë, edhe për fëmijët e vegjël përdorin konceptet e metoda e Regio Emilias, apo Maria Montessori ku fëmijët mësojnë gjuhën shqipe duke bërë projekte, dhe jo duke mësuar fjalë përmendësh. Bordi i shkollës u është shumë mirënjohëse përkushtimit dhe seriozitetit të mësueseve të nderuara Zoica Dhamo, Danjela Bregasi dhe Marigona Morina për mësimdhënien shumë cilësore të cilat përdorin filozofinë e mësimit të gjuhës me anën e komunikimit apo me modelin e Regio Emilio që mbështetet në mësimin me anën e projekteve.
Bisedoi: Blerina Ruka
