By Mund të ketë mbetur nga tradita e mbledhjeve të lagjes të kohës së socializmit real, gjatë të cilave duhej të shpreheshin të gjithë dhe tanimë, athua se ajo traditë është trashëguar si lija, të gjithë japin mendime për historinë e Gjergj Kastriotit, Skënderbeut. Makar të ishin mendime! Shprehen si teza, me siguri të plotë, madje edhe me njëfarë pezmatimi ndaj atyre që shkruajnë për historinë në fjalë pa i ditur tezat e tyre.
Kur pastroj kompjuterin, gjej edhe unë do të atilla në koshin e mbeturinave dhe doemos e kuptoj që, edhe pse më drejtohen mua, mua as më kanë lexuar, as më kanë dëgjuar. Të më kishin lexuar ose dëgjuar do të kishin nxënë përmendsh parimin e që e kam përsëritur në mënyrë figurative për ta kuptuar edhe shoferët e nderuar të taksive: “Historia punon me dokumente si motori i makinës me karburant”. Ndoshta kam harruar të shtoj që me ujë ky i fundit nuk punon.
Njëri: “Skënderbeu nuk ka luftuar për Arbërinë, por për Bizantin, ai donte të bëhej perandor i Bizantit”. Po dokumenti? Ku është? Se në ç’kafene e ka dëgjuar, kjo nuk paraqet ndonjë interes. Por, nuk më ka lexuar as mua dhe as z. Voltaire që tha: “Të kishin qenë Skënderbej perandorët grekë [bizantinë], Perandoria e Lindjes do të kishte shpëtuar”. Vlerësimi i z. Voltaire, për shembull, është i dokumentuar, fantazitë perandorake ende jo, le të presim.
Një i dytë: “Gjergji është me origjinë hebreje nga Kastriotët e Toledos dhe që janë hebrenj, gjak mbretëror i Davidit”. Dokumenti? As ia ka idenë se ç’do të thotë ta dokumentosh një pretendim të tillë.
Një i tretë: “Skënderbeu është sllav, nip i Branillo Kastriotit dhe kjo lexohet qartë në një dokument të vitit … (vitin nuk e di)”. Më në fund ky paska dokument, madje e paska lexuar, edhe pse nuk di të lexojë. Po të dinte, do ta lexonte sak dokumentin që përshkruan betimin e një dinasti (sllav) pushtues të Vlorës dhe të Kaninës, të viteve ’60 të shek. XIV, me rastin e bërjes së tij qytetar nderi i Raguzës në Raguzë në prani të dëshmitarëve që numërohen si vijon: “Prodan Vojvoda dhe Mikleushi, qefalija i Vlorës Branilo dhe qefalija i Kaninës Kastriot…”. Lexohet pra më se qartë që Kastrioti i këtij dokumenti është qefali i Kaninës, kurse Branilo qefali i Vlorës, dy funksionarë të ndryshëm. Leximin e gabuar, pa lidhësen “dhe” mes dy personave, e ka shkaktuar një historian i hershëm gjerman (Carl Hopf) dhe është qortuar qysh një shekull e ca më parë (1899). Përndryshe, për ta bërë njësh Branilon me Kastriotin, ku do ta fusim lidhësen “dhe”? Ky ishte “lexuesi” .
Një i katërt: “Nuk quhet Skënderbe, por Skanderbeg sepse….(vijon një tjerrje e gjatë)”. Halli që nuk përgjigjem. Pasi, po të përgjigjesha, do t’i rekomandoja t’u shkruajë një herë në inbox Naim Frashërit për Historinë e tij të Skënderbeut, Konicës, Nolit e me radhë dhe të më lërë, për në fund fare, mua.
Një i katërt: “Emri Vojsava është emri i së bijës së Gjergj Kastriotit dhe jo i gruas së tij, por të gjithë historianët këtë e falsifikojnë për t’ia fshehur të bijën”. Nuk po e komentoj. Është natë dhe e di që do të më rekomandonit të mos rrëmoj ndër mbeturinat e koshit përkatës.
I citova pothuaj tekstualisht dhe them “pothuaj” sepse të gjithë këta diturakë – të gjithë! – e shkruajnë shqipen jo me 36 shkronja, sa ka alfabeti i gjuhës shqipe, por me 34. Ah, se desh harrova. Njëri syresh na mëson edhe diçka që nuk e paskëshim ditur: që në kohën e Skënderbeut shqipja ishte gjuhë që e fliste e gjithë Europa dhe Barleti ka gabuar që Historinë e tij e ka shkruar … latinisht.
