By Kur u emërova në drejtimin e festivaleve folklorike, aty nga pranvera e vitit 2006 e vura në dijeni Prof. Ramadanin dhe menjëherë më tha: Po më vjen mirë, por edhe po çuditem si të paskan gjetun? A paskan fillue me vu në drejtim të kulturës njerëz që janë me rranjë e me degë vendas? Mbaj mend, që ty nuk të morën në festivalin që u zhvillua në Berat në vitin 1995 ato drejtuesit e kulturës të Matit!.
– Po e vërtetë profesor, por nuk më morën se duhej të kthehej festivali të mbahej në Gjirokastër. Atje duhet të shkoja unë. – Qeshi me zë dhe tha: – “Po e vërtetë, se aty fryn ma shumë erë”.
****Një flutur m’u fanit si një emër i Madh!
Në mjediset e Institutit të Kulturës Popullore Italiane në Tiranë, në prani të shumë punonjësve e veprimtarëve të kulturës, studiuesve e drejtuesve nga MTKRS, promovohej katalogu me instrumenta kordofone të popullit shqiptar. Laboratori i teknologjisë së drurit në Universitetin e Barit kishte marrë përsipër të restauronte instrumentat kordofonë të koleksionit shtetëror të IKP të cilat ishin të dëmtuara. Sigurisht ishte një punë e paqme. Gjatë kohës që flitej për përgatitjen e katalogut dhe në një monitor shfaqeshin instrumentat muzikorë popullorë, një “flutur” endej nëpër sallë me një ngut të çuditshëm. Ajo flutur herë ngrihej herë ulej mbi kokat tona, sidomos te paneli drejtues. Diçka kërkonte, diçka mungonte. U bëra supersticioz…
Më kishte mbetur syri dhe mendja tek ajo flutur. E hapa Katalogun dhe më mbetën sytë tek pjesa e brendëshme e kopertinës ku në bishtat e tastierat e instrumenteve ishin pasqyruar simbolet e komunizmit. Përnjëherë m‘u largua vemendja nga ajo flutur dhe fillova të rrëmoj më thellë në catalog. Si pa kuptuar ajo flutur m’u faint si një emër i Madh, si një materje e gjallë e njohur e dashur, ashtu krenare siç edhe e njohin shqiptarët, artistët, studjuesit, e bashkatdhetarët. Ishte shpirti i të ndjerit Ramadan Sokoli. Edhe sot e ndjej si më lëvrin gjaku vrullshëm kur kujtoj se atë ditë as që e përmendën kontributin e Tij të pakrahasueshëm, sidomos për lidhjet që kishte me këtë katalog veglash muzikore. Asnjëri nga folësit në panel nuk e përmendën emrin e Prof. R. SOKOLI – gjigandit të hulumtimeve dhe botimeve albanologjike. Madje as zv/Ministrja, e cila lexoi një fjalë në gjuhën italiane – gjuhë për të cilën asnjëra nga veglat muzikore të traditës së kombit tonë as nuk flasin dhe as nuk kanë nevojë të flasin në gjuhë të huaja.
*****Ne ditëlindjen e Profesorit me kolegë.
Nga disa takime të zhvilluara në shtëpinë e prof. Ramadanit dhe shoqërimi në rrugët e kryeqytetit afër shtëpisë së tij, me gjithë përpjekjet e mija lidhur me historitë familjare apo marrdhënieve profesionale, profesori vinte buzën në gaz si për të sfiduar „vogëlsinat“ e rropatjeve që e shoqëronin. Nuk vonoi të më fliste për Fatos Kolën me ato shprehjet kodike që përdorte. Është një djal i veçantë e artist me dell shqiptari. Më vjen shpesh e më gëzon shumë, por e kam pak merak se i merr me yrysh disa situata. Nuk din me ba mbrapa siç „i don mushka drutë“. Mësova se 14 qershori ishte data e lindjes së Tij. Fillova të mendoj tashmë si drejtues për të bërë një gjest zyrtar . Kolegët u dakortësuan menjëherë me propozimin tim. U përgatitëm me një MIRËNJOHJE impozante të futur në një kornizë, një tufë me karafila të kuq dhe së bashku me Xhihanin, Fejzullain, Bajram Lapin dhe Gimin me kamerë drejtohemi drejt banesës së Profesorit. Shtëpia derëhapur e profesorit dhe familja e tij fisnike ishin kalitur me miq të shumtë. U rehatuam në mjedisin e ndenjjes, ku ishin të ekspozuara në mënyrë impresionante shumë eksponate të kulturës e artit, biblioteka me tituj pafund, trofe e vlerësime ndërkombëtare… një muze i rrallë.Sapo na uroi mirëseardhjen unë i dorëzova Çertifikatën e Mirënjohjes me motivacionin „Profesorit Ramadan SOKOLI, – Emblemë e kulturës Kombëtare“. Profesori kishte marrë shumë trofe e çmime ndërkombëtare, por në institucionet tona ende vërtitej (padukshmërisht) një qëndrim i ftohtë si rudiment i padryshueshmërisë së praktikave moniste. U mallëngjye teksa unë iu drejtova me të vërtetën e shprehur: „Profesor kemi ardhur nga Qendra Kombëtare e Veprimtarive Folklorike t‘Ju urojmë 86 Vjetorin e lindjes.
Me këtë gjest ne i bëjmë nder institucionit tonë. Bashkë me urimin për jetë të gjatë, ne Ju jemi mirënjohës për gjithë kontributin tuaj teoriko–shkencor, pegagogjik e artistik që keni dëshmuar me profesionalizëm e dashuri të pakrahasueshme….-Gazetarja e tv. Shijak iu drejtua: – Si ndjeheni prof. në këtë 86 vjetor dhe kaq i vlerësuar?Profesori e vështroi gazetaren si ftohtë. Iu duk si ndonjë masë muzikore e pavend. Qeshi pak dhe u përgjigj:- Mirë faleminderit, mirë jam. Pas pak shtoi: –Jam i rrethuar nga miqtë dhe dashamirësia e njerëzve. Këto i mas me metër. Të tjerat masandaj janë… – Gazetarja: – Mendoni se nuk jeni vlerësuar nga shteti aq sa duhet?- Urdhëro?! – Gazetarja përsëriti i pyetjen …- Ma tepër se sa duhet. Dashamirësia më ka ngushllu. Pushoi pak dhe … – nuk do të flasim për të këqijat e hallet, por … dhe duke ngritur supet heshti. E ndërpreu gazetaren e tv. duke i kërkuar vajzës që i shërbente një shkrim që kishte bërë gati për të ma dhënë. Në një celofon kishte futur dy vizatime artistike të miqëve të tij të veçantë të piktorëve Naxhi Bakalli e Sadik Kaceli për të ilustruar shkrimin boigrafik të tij. Me këtë rast unë e vura në dijeni për suksesin e Festivalit Tipolgjik të Valleve që sapo kishin mbajtur në Lushnjë dhe për fillimin e botimit të një reviste të QKVF, të ciliën Këshilli Artistik i institucionit e ka pagëzuar me titullin „Gjurmë të shpirtit shqiptar“. U gëzua shumë.-Muzikanti Bajram Lapi, ish student i tij me shumë adhurim iu drejtua: Ne dhe gjithë historia e kulturës së re shqiptare do t‘ju njohë vetëm me emrin „Profesori“.
Emri juaj do të mbetet i shkruar në histori sepse i kemi të ngulitura ato porositë, këshillat dhe botimet tuaja, te cilat janë për ne si Meshari i Gjon Buzukut, Frang Bardhit…- Do me më rrit menen tashti?- Jo, Ju e keni të rritur mendjes, se e keni kokën plot. Për mua është krenari që ju kam patur pedagog dhe ju uroj shendet e jetë të gjatë. Nuk mungoi të na pyeste se a vijnë studiuesit Shupo dhe Tole, për të cilët na dha edhe ndonjë opinion rreth njohjes së tij për ‘ta. Muzikanti Lapi iu përgjigj menjëherë – jo nuk vijnë! Ndërsa Xhihani, përgjegjës i sektorit të Muzikës, si për ta zbutur situatën iu përgjigj se ato janë forca aktive të Akademisë së Arteve…Teksa Profesorit i folëm për pjesëmarrje në Festivalin e vallës burimore edhe të grupeve nga Kosova dhe shqiptarët në Maqedoni, i qeshi nuri. Nuk harroi të na kujtonte me dashanirësi emrat e studiuesve të njohur kosovarë Rexhep Munishi e Bahtir Sheholli.Në këto bashkbisedime vjen Fatos Kola me një tufë lule në dorë. Mirë se të gjeta profesor. Sot dukesh shumë mirë, qenkeni zbukuru…
–- Gjithnjë i bukur ka qenë profesoriFatosi : Ne i themi „i pashëm“ , „i bukur“ thoni ju të Shqipërisë së mesme. Edhe në Mat ne i themi „burr i pashëm“. Dhe profesorit i qeshte nuri teksa Fatosi e ngucte me romuze që Profesori i kishte si melhem në bisedat me miqtë. Në largim e sipër, unë i them se do të vij përsëri, por do vij të rrijmë bashkë jashtë protokolleve zyrtare, pasi në rastet e protokolleve nuk e gjemë gjuhën që duam.Qeshidhe u shpreh: Jeni të mirëpritur me dashamirësi. Derën tek unë e këni të hapur gjithmonë. Largohemi, të “bombarduar” nga mrekullia e pasuria e pamatë e një mjedisi të tejmbushur përmbajtësisht e estetikisht me vepra arti, vegla muzikore e eksponate të ndryshme që bartnin historinë dhe kulturën e një kombi të lashtë, për të cilin Profesori gjenetikisht ishte intonuar me dinjitet e krenari . U larguam me kokën mbrapa për të kujtuar me nderim fisnikërinë e një Familjeje të Madhe tradicionale shqiptare, ku mikpritja dhe bujaria, kultura dhe shpirtmadhësia u flasin me shekuj shqiptarëve që duan të njohin e nderojnë historinë dhe kulturën e tyre.
I paharruar Prof. RAMADAN SOKOLI, ky apostull i shqiptarizmës, albanolog e muziktar i shquar!
Lavdi veprës së Tij të ndritur!
