Komuniteti i arbëresheve në Itali ka kërkuar që trashëgimia kulturore arbëreshe të bëhet pjesë e UNESCO-s si pasuri jo materiale e njerëzimit.
Katedra e Albanologjisë në Universitetin e Calabrias dhe ajo në Universitetin e Palermos nën koordinimin e Fondacionit universitar “Prof Papas Francesco Solano” të Calabrias kanë dorëzuar në Komitetin Italian të Helsinkit kandidaturën që ritet arbëreshe të stinës së pranverës të quajtura ndryshe “Moti i Madh” të njihen në listën e pasurive kulturore jo materiale të njerëzimit.
Në këto rite përfshihet gjuha e letërsia e pasur gojore e arbëreshëve, tradita e “Valles” në festën Pashkëve, ritet e vdekjes në traditën fetare orientale, traditat ceremoniale të riteve të dasmës, këngë arbëreshe laike e fetare, produkte karakteristike të zejtarisë arbëreshe, kostumet e pasura tipike të veshjes së grave, prodhime të artit të endjes, arti i kuzhinës me gatime rituale e tradicionale, si dhe shprehje të kulturës e riteve tipike arbëreshe.
Njohja si pasuri e UNESCO-s e kulturës arbëreshe “Moti i Madh” synon vlerësimin e konfirmimin e vlerave shkencore që tiparet arbëreshe kanë luajtur në krijimin e bazës së kulturës së përbashkët antike të Europës.
Kandidatura është shoqëruar nga rreth 40 studime tekniko-shkencore të grupeve të punës që inkurajuan procesin procedurial me kërkimet në terren për identifikimin, zbulimin e përshkrimin e një sërë ritesh e traditash të komunitetit të arbëreshëve të Italisë, gjatë stinës së pranverës.
Materiali i plotë i prezantimit të kësaj kandidature u përgatit nga specialistë e studiues italianë e shqiptarë të Albanologjisë, Antropologjisë, Etnomuzikologjisë, Historisë së Kulturave e juristë të fushës në Universitetet e Milanos, Venezias, Salento, Palermo e Calabria.