By Naypyidaw – ky është emri me të cilin junta ushtarake Burmeze pagëzoi krijesën e saj urbanistike, kryeqytetin e ri, të filluar nga zero.
Lloj lloj shpjegimesh shumëngjyrëshe përdori junta për të justifikuar krijimin e një kryeqyteti të ri, nga asgjëja. Yangon, kryeqyteti shekullor ishte “shumë i ngjeshur”, “i mbipopulluar”, “do na bien ndërtesat mbi kokë nga vjetërsia”, “nuk ka vend për administratën” e shumë justifikime u thanë deri sa u vendos ndërtimi i kotësisë së betonit. Naypyidaw sot është thjeshtë një gjurmë urbanistike e kotë, pa identitet, praktikisht një kazermë e madhe ushtarake dhe administrative.
Megjithatë, junta ushtarake burmeze nuk pati guxim të shkatërronte Yangon-in. Arkitektura e mrekullueshme koloniale britanike nuk mund të prekej. Gjeneralët vendosën që vizionin e tyre, sado të mbrapshtë, ta jetësonin në një vend krejt tjetër, pa i prekur qimen Yangon-it.
Junta shpirtzezë e Tiranës nuk e pati këtë guxim! Nuk patën mëshirë për qyterarinë tonë!
Ata shkatërruan pothuajse çdo grimcë të identitetit qytetar, atij karakteristik tiranas. Zemra e Tiranës është sot zona urbanistike më e përdalë e Evropës, një djerrë ku çdo arkitekt mund të shfryejë epshet dhe dellin e vet profesional si të dojë. Tirana sot është e hapur për dhunim nga kushdo, i madh e i vogël, me para të pastra e të pista, me kulla apo murale nga më skandalozet.
Sot qyteti im është duke dhënë shpirt. Po jep shpirt dhe po zëvendësohet nga një humbëtirë betoni e pashpirt. E gjithë kjo sepse shpirti i gjirizit ishte shumë i zi për të manifestuar mbrapshtinë e tij në një zonë tjetër, qoftë edhe vetëm 2 km larg zemrës. As kaq nuk e bënë dot.
Nuk e bënë se tashmë babëzia e tyra ka kaluar përtej krimbjes nga pasuria e zgjyrosur. Deliri ka zënë vend thellë në shpirtin e tyre. Ndjehen Çezar dhe Napoleon së bashku. Ndjehen yshtës të epokës së re, mishërim i vitit zero. Historia duhet të fillojë me ta.
Dhe ku ka mishërim më të mirë se të fillosh Tiranën nga zero?
Propaganda e tyre shkon deri aty sa ta lind diellin ne Fushë Krujë, të heq kullat në ndërtim nga silueta prapa Xhamisë dhe i jep tonalitet jeshil edhe kullës së pritshme, me demek se ajo do të jetë në harmoni me gjelbërimin dhe do na mbushë me frymë.
Realiteti do të jetë krejt ndryshe, gri dhe pa jetë, si Naypyidaw.
N.B.
